Ελλάδα: Η χώρα της παρανομίας…
Η παρανομία είναι διάχυτη σε όλες τις εκφάνσεις της δημόσιας ζωής, από τις πλέον ανώδυνες, όπως τα παράνομα παρκαρίσματα και παραβάσεις του ΚΟΚ ιδίως από τους συμπαθείς οδηγούς delivery, τις ηχορυπάνσεις, τις πολεοδομικές παραβάσεις, ιδίως στη Μύκονο και σε άλλες ακριβές περιοχές, τις κλοπές αυτοκινήτων και την ελαφρά εγκληματικότητα, που διαπράττεται σύμφωνα με την Αστυνομία κατά 84% από Ρομά, τη δράση του υπόκοσμου και των μπράβων κυρίως στο κέντρο των Αθηνών πέριξ των νυκτερινών κέντρων, που καταλαμβάνουν τα πεζοδρόμια για παρκάρισμα των αυτοκινήτων των πελατών, τις ηλεκτρονικές απάτες και τις εξαπατήσεις των ηλικιωμένων και την εγκληματικότητα των ανηλίκων κλπ., που λόγω της έλλειψης επαρκούς αστυνόμευσης δημιουργούν φόβο στους φιλήσυχους πολίτες και αίσθημα έλλειψης δημόσιας ασφάλειας.
Γεννιέται λοιπόν το ερώτημα, που προκύπτει και από σχόλια των αναγνωστών σε προηγούμενα άρθρα μου ποιος μπορεί να καλύψει το κενό της ελλιπούς αστυνόμευσης, αν μπορεί η ιδιωτική πρωτοβουλία να καλύψει νόμιμα το κενό αυτό και ποιες οι συνέπειες αν κάποιοι αγανακτισμένοι πολίτες μπορούν να το παίξουν “σερίφηδες” και ποιες οι νόμιμες και οι πραγματικές συνέπειες με άλλα λόγια αν υποκαταστήσουν το κράτος, που απουσιάζει. Στο ερώτημα αυτό δεν υπάρχει μονολεκτική απάντηση, γιατί κάθε περίπτωση είναι μοναδική και η απάντηση εξαρτάται από τις περιστάσεις.
Υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις αυτοδύναμης δράσης πολιτών που απασχόλησαν τα δικαστήρια με την κατηγορία αν διέπραξαν ποινικά αδικήματα ή αντιποιήθηκαν κρατική εξουσία με κλασσικό παράδειγμα, που αποτελεί case study, τους τρεις σερίφηδες του Έβρου, που κατά τη μεγάλη πυρκαγιά του δάσους του Έβρου συνέλαβαν 13 παρανόμους μετανάστες, που τους κράτησαν επί μέρες σε ένα κοντέινερ. Οι σερίφηδες καταδικάστηκαν πρωτόδικα για παράνομη κατακράτηση, εκκρεμεί όμως η κρίση του Εφετείου και του ΑΠ για τον τελικό χαρακτηρισμό της πράξης τους και των κινήτρων.
Πρόσφατα στο Χαλάνδρι αγανακτισμένο πλήθος πολιτών κινήθηκε αγριευμένο εναντίον οδηγού αυτοκινήτου που είχε παρκάρει παράνομα στο μέσον κεντρικής οδού και εμπόδιζε την κυκλοφορία, με αποτέλεσμα ο οδηγός να ζητήσει συγνώμη και να απομακρύνει αμέσως το αυτοκίνητο.
Στην περίπτωση αυτή δόθηκε δημοσιότητα από τα ΜΜΕ, έγινε viral και προκάλεσε πλήρη επιδοκιμασία της κοινής γνώμης. Στο σημείο αυτό θυμίζω ότι κάποτε μια άγνωστη οργάνωση κολλούσε αυτοκόλλητα στα παρανόμως παρκαρισμένα αυτοκίνητα, που έγραφαν “Είμαι γάιδαρος, παρκάρω παράνομα”. Όμως ο υπό ψήφιση νέος ΚΟΚ καταργεί το μόνο αποτελεσματικό μέσο για το παράνομο παρκάρισμα, που είναι η αφαίρεση της αδείας κυκλοφορίας και ακινητοποίηση του οχήματος και, με δεδομένο ότι επί επιβληθέντων προστίμων 115 δισ. μόνο το 11% έχει καταβληθεί, ενώ με την αφαίρεση της αδείας κυκλοφορίας πληρώνεται αμέσως…
Στη δημοσιότητα έχουν δοθεί αρκετές περιπτώσεις όπου πολίτες αντέδρασαν σε αντικοινωνικές ή εγκληματικές συμπεριφορές, συνέλαβαν ακόμα δράστες αυτόφωρων εγκληματικών πράξεων και τους παρέδωσαν στην Αστυνομία. Η νομολογία των δικαστηρίων έχει αποφανθεί, ότι σε τέτοιες περιπτώσεις οι δράστες ασκούν τα δικαιώματα τους ως πολίτες και δεν τελούν αδίκημα.
Άλλωστε από τον ΠΚ ρητά προβλέπεται η άμυνα, η κατάσταση ανάγκης που αίρει το άδικο της πράξης και από τον ΑΚ η αυτοδύναμη προστασία της νομής. Εξάλλου από το άρθρο 40 ΚΠΔ προβλέπεται, ότι ακόμα και οι ιδιώτες οφείλουν στις συγκεκριμένες περιπτώσεις, που προβλέπονται από το νόμο, αν αντιληφθούν οι ίδιοι αξιόποινη πράξη, που διώκεται αυτεπάγγελτα να την αναγγείλουν στον εισαγγελέα πλημμελειοδικών ή να υποβάλλουν μήνυση (αρθ. 42 ΚΠΔ) καταθέτοντας και τα αποδεικτικά στοιχεία μεταξύ των οποίων μπορεί να είναι και φωτογραφίες ή μαγνητοσκόπηση του δράστη κατά τη στιγμή της πράξης, γιατί αυτό δεν ανάγεται στη σφαίρα της προσωπικής ή ιδιωτικής ζωής του.
Σαφώς όμως η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν μπορεί ούτε επιτρέπεται να υποκαταστήσει την υποχρέωση της Πολιτείας να εξασφαλίζει πλήρη δημόσια ασφάλεια στους πολίτες της είτε προληπτικά με την επαρκή αστυνόμευση είτε κατασταλτικά με την ταχεία τιμωρία των δραστών των αξιόποινων πράξεων με τις ανάλογες ποινές, που σκοπό έχουν την ειδική πρόληψη δηλαδή εξουδετέρωση του δράστη και γενική πρόληψη να αποτρέπει τη τέλεση αδικημάτων, αλλά κινήσεις ενεργών πολιτών για επιτήρηση μπορούν να καλύψουν κάπως τα κενά της Αστυνομίας και πρέπει να ενθαρρύνονται.
* Ο Λέανδρος Τ. Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης ε.τ.
