Δήμοι: Πώς οι κυβερνήσεις παρακρατούν παρανόμως δισεκατομμύρια ευρώ!
Αποκαλυπτικά στοιχεία για την ελλιπή χρηματοδότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Το νομικό πλαίσιο, οι παραβιάσεις και οι επιπτώσεις στους πολίτες
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια χρόνια και συστηματική αδικία: την παράνομη παρακράτηση θεσμοθετημένων πόρων από τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Παρότι οι δήμοι δικαιούνται συγκεκριμένα ποσοστά από τη φορολογία φυσικών προσώπων, τον ΦΠΑ και τον φόρο ακίνητης περιουσίας, τα ποσά που τελικά τους αποδίδονται είναι δραματικά μειωμένα, με αποτέλεσμα να υπονομεύεται η οικονομική τους αυτοτέλεια και η δυνατότητα παροχής υπηρεσιών στους πολίτες.
Σύμφωνα με το άρθρο 259 του Ν. 3852/2010, οι δήμοι δικαιούνται:
- 20% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων από τον φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων,
- 12% από τον ΦΠΑ,
- 50% από τον φόρο ακίνητης περιουσίας.
Αυτοί οι πόροι συγκροτούν τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ), οι οποίοι αποτελούν τη βασική πηγή χρηματοδότησης των δήμων. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι από το 2019 έως το 2025, οι κυβερνήσεις απέδωσαν μόλις 14,8 δισ. ευρώ στους δήμους, ενώ βάσει νόμου όφειλαν να αποδώσουν 43,8 δισ. ευρώ. Δηλαδή, παρακρατήθηκαν περίπου 29 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 66,2% των θεσμοθετημένων πόρων.
Η πρακτική αυτή δεν είναι απλώς πολιτικά προβληματική — είναι νομικά αμφισβητήσιμη. Οι πόροι αυτοί δεν αποτελούν προαιρετική ενίσχυση, αλλά υποχρέωση του κράτους προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Η μη απόδοσή τους συνιστά παραβίαση του νόμου και υπονομεύει την αρχή της οικονομικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ, όπως αυτή κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα και στη σχετική νομοθεσία.
Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις παρουσιάζουν ως «πρόσθετη χρηματοδότηση» ποσά της τάξης των 100 εκατ. ευρώ, τη στιγμή που οι πραγματικές οφειλές ανέρχονται σε δισεκατομμύρια. Πρόκειται για επικοινωνιακή διαχείριση που αποκρύπτει τη θεσμική αδυναμία του κράτους να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του. Οι δήμοι, από την πλευρά τους, συχνά σιωπούν ή περιορίζονται σε γενικές διαμαρτυρίες, χωρίς να διεκδικούν δυναμικά τα χρήματα που δικαιούνται.
Η υποχρηματοδότηση έχει άμεσες επιπτώσεις στην καθημερινότητα των πολιτών. Υποδομές μένουν ανεκμετάλλευτες, κοινωνικές υπηρεσίες υπολειτουργούν, και η ποιότητα ζωής υποβαθμίζεται. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, που θα έπρεπε να είναι ο πυλώνας ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής, μετατρέπεται σε διαχειριστή ελλείψεων και εκκρεμοτήτων.
Η ανάγκη για θεσμική και πολιτική αφύπνιση είναι επιτακτική. Οι δήμοι οφείλουν να απαιτήσουν την πλήρη και νόμιμη απόδοση των πόρων τους, να ενισχύσουν τη λογοδοσία και τη διαφάνεια, και να λειτουργήσουν ως πραγματικοί εκπρόσωποι των τοπικών κοινωνιών. Οι πολίτες, από την πλευρά τους, πρέπει να γνωρίζουν ότι τα χρήματα που προέρχονται από τη φορολογία τους δεν καταλήγουν εκεί που πρέπει — και να διεκδικήσουν, μαζί με τους δήμους τους, μια δικαιότερη και αποτελεσματικότερη κατανομή των δημόσιων πόρων.
