Η Φον ντερ Λάιεν θέλει περισσότερη εξουσία στην Κομισιόν…
Μικρότερη Ευρωπαϊκή Επιτροπή και περισσότερες εξουσίες θέλει η επικεφαλής της….
Μόλις σαράντα μέρες μετά την πολιτική επιβίωση από την πρόταση μομφής εναντίον της, η πρόεδρος της Κομισιόν επιστρέφει στον τόπο του «εγκλήματος» για να εκφωνήσει την καθιερωμένη ομιλία (State of the Union) με την οποία θα αναλύσει τα πλάνα και τις προοπτικές της για τον επόμενο χρόνο.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, όπως διαρρέουν σε δημοσιογράφους συνεργάτες της, θα επιχειρήσει να αποτινάξει από πάνω της τα σκάνδαλα που τη βαραίνουν και θα ανακοινώσει μια σειρά από παρεμβάσεις που φαίνεται ότι θα είναι ριζοσπαστικές, με μια ομιλία στη «γραμμή» του αμερικανικού δόγματος «shock and awe».
Μερικές όμως παρεμβάσεις, εάν περάσουν, θα τις προσδώσουν περισσότερες εξουσίες και ελευθερία κινήσεων που η Φον ντερ Λάιεν επιθυμούσε από την πρώτη κιόλας θητεία της.
Τις τελευταίες μέρες, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επικρατεί αναβρασμός. Υπάρχουν φωνές από την Αριστερά για νέα πρόταση μομφής κατά της προέδρου της Κομισιόν, με επίκεντρο την εμπορική συμφωνία που έκλεισε με τις ΗΠΑ. Αρκετοί ευρωβουλευτές έχουν δημόσια εκφράσει τη διαφωνία τους εκτιμώντας ότι είναι εταιροβαρής υπέρ των ΗΠΑ. Μεταξύ αυτών και οι σοσιαλιστές.
Παρά το γεγονός ότι η πρόεδρος της Κομισιόν είχε σαφή εντολή από τους 27 ηγέτες της Ένωσης να διαπραγματευτεί, στο ευρωκοινοβούλιο υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν ότι η Κομισιόν αντί να αποτελεί γέφυρα μεταξύ του ευρωκοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, λειτουργεί ως φερέφωνο του τελευταίου.
Η Τετάρτη αναμένεται να είναι μια δύσκολη μέρα για την Φον ντερ Λάιεν. Θα εκφωνήσει μεν την ομιλία της, όμως μετά είναι υποχρεωμένη να απαντήσει σε ερωτήσεις. Αν και έχει τη στήριξη του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, οι υπόλοιπες κοινοβουλευτικές ομάδες αναμένεται να κρατήσουν αντιπολιτευτική και «σκληρή» στάση.
Αλλαγές στην Κομισιόν
Το Euro2day.gr έχει επισημάνει στο παρελθόν ότι υπάρχουν έντονες διαμαρτυρίες ακόμα και ανάμεσα στους Επιτρόπους για το ότι η Κομισιόν είναι δυσλειτουργική, εκνευριστικά γραφειοκρατική και δαιδαλώδης.
Ο τρόπος που επέλεξε να λειτουργεί η Φον ντερ Λάιεν, να έχει δηλαδή ένα μικρό αριθμό συμβούλων γύρω της οι οποίοι διαχειρίζονται τα πάντα και είναι σε επαφή με τους υπόλοιπους Επιτρόπους, έχει φέρει πολλές φορές σε δύσκολη θέση και την ίδια, με μια σειρά σκανδάλων και κατηγοριών για αδιαφάνεια.
Ακόμα και ο μηχανισμός ενημέρωσης της Κομισιόν έχει αλλάξει τόσο που η καθημερινή ενημέρωση στους διαπιστευμένους δημοσιογράφους των Βρυξελλών σπάνια βγάζει είδηση.
Η Φον ντερ Λάιεν, κατά τις πληροφορίες, θα επιχειρήσει να κάνει θεαματικές αλλαγές. Που όμως δεν κινούνται στη λογική της περισσότερης ευελιξίας και διαφάνειας, αλλά στη «συρρίκνωση» της Επιτροπής, που θα της δίνει και επισήμως τη δυνατότητα να έχει περισσότερη εξουσία στα χέρια της.
Η ιστοσελίδα Politico έγραψε ότι η πρόεδρος της Κομισιόν επεξεργάζεται και αναμένεται να ανακοινώσει μια σειρά αναδιατάξεων της Επιτροπής «ώστε να καταστεί η δημόσια διοίκηση πιο αποτελεσματική και οικονομικά αποδοτική».
Το Politico επικαλείται μια σειρά εγγράφων. Σύμφωνα με ένα από αυτά, ο επικεφαλής προϋπολογισμού και δημόσιας διοίκησης της Ένωσης, Π. Σεραφίν, έχει αναλάβει την «ευρύτατη αναθεώρηση της οργάνωσης και των λειτουργιών της Επιτροπής, σε συνεργασία με εξωτερική συγκριτική αξιολόγηση».
Με άλλα λόγια, η Φον ντερ Λάιεν θέλει να δείξει ότι ακούει μεν τις επικρίσεις προς το πρόσωπό της, δεν διστάζει να προχωρήσει σε ριζοσπαστικές αλλαγές, αλλά θα τις κάνει με τον τρόπο που θέλει αυτή. Κατά τα έγγραφα, η πρόθεσή της είναι να δημιουργηθεί μια «σύγχρονη, αποτελεσματική “δημόσια” διοίκηση για την υλοποίηση των πολιτικών προτεραιοτήτων της Κομισιόν».
Στη νέα μικρή και πιο ευέλικτη μορφή της, η Κομισιόν θα είναι σε θέση να διαχειριστεί «την αστάθεια ως τη νέα κανονικότητα» και να μειώσει τόσο την πολυπλοκότητα «όσο και, όπου είναι δυνατόν, το κόστος» υποστηρίζεται σε ένα έγγραφο.
Μια εξωτερική ομάδα υψηλού επιπέδου θα συγκληθεί αυτό το φθινόπωρο για να παρέχει συμβουλές σχετικά με τη διαδικασία, με την έναρξη της επίσημης αξιολόγησης να έχει προγραμματιστεί για τα τέλη του 2025 ή τις αρχές του 2026.
Μετά το λεγόμενο test balloon που εκτόξευσε το γραφείο της Φον ντερ Λάιεν, υπήρξαν έντονες αντιδράσεις από τους υπαλλήλους της Κομισιόν καθώς αυτά τα «νέα» σημαίνουν και λιγότερες θέσεις εργασίας. «Ξένισε» επίσης ακόμα και υψηλά ιστάμενους ότι ουσιαστικά το νέο οργανόγραμμα θα το ορίσει εξωτερική επιτροπή. Το γραφείο της Κομισιόν επιχείρησε να δώσει διευκρινίσεις πριν ανοίξουν κι άλλα μέτωπα εναντίον της Προέδρου, ενόψει της ομιλίας της την Τετάρτη.
Σε δήλωση στο ίδιο μέσο που έγινε η προηγούμενη διαρροή (Politico) εκπρόσωπος της Επιτροπής είπε ότι η εξωτερική ομάδα υψηλού επιπέδου που θα επωμιστεί το όραμα της νέας Κομισιόν θα αποτελείται από επτά έως εννέα συμβούλους, «οι οποίοι θα προέρχονται κυρίως από τον δημόσιο (ή ημι-δημόσιο) χώρο ή τον ακαδημαϊκό χώρο σε τομείς σχετικούς με την αξιολόγηση, όπως η ψηφιοποίηση, η οργανωτική κουλτούρα και η μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης» και ότι το τελικό οργανόγραμμα θα συναποφασιστεί με τους αρμόδιους Επιτρόπους.
Ήδη όμως δύο αξιωματούχοι της Επιτροπής, στους οποίους δόθηκε η ανωνυμία για να μιλήσουν για την ευαίσθητη διαδικασία, δήλωσαν ότι εξετάζονται και εναλλακτικά μοντέλα από τα οποία θα προκύπτει ξεκάθαρα το «ποιος κάνει τι».
Η Κομισιόν είναι υπεύθυνη για την εκτέλεση των περισσότερων καθημερινών διοικητικών λειτουργιών του μπλοκ και απασχολεί περίπου 32.000 άτομα.
Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι η Φον ντερ Λάιεν θα διαλέξει τα άτομα εκτός της Κομισιόν το οποίο ξενίζει. Είναι και το ότι η νέα δομή θα μπορούσε να προσδώσει και επίσημα πλέον πολύ μεγάλη εξουσία στα χέρια της προέδρου.
Η Ουκρανία και η αύξηση των αμυντικών δαπανών
Ένα άλλο θέμα που αναμένεται να θίξει η πρόεδρος της Κομισιόν στην ομιλία της είναι η ασφάλεια των συνόρων της Ε.Ε. Σε αυτό το πλαίσιο θέλει να είναι η πρώτη που θα ανακοινώσει ότι η Ένωση έχει συγκεκριμένα σχέδια για την αποστολή στρατού στην Ουκρανία, στο πλαίσιο μιας συμφωνίας που θα απαιτούσε εγγυήτριες δυνάμεις.
Μάλιστα σε συνέντευξή της στους FT, η Φον ντερ Λάιεν είπε ότι οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες εργάζονται πάνω σε «αρκετά ακριβή σχέδια» για πιθανή ανάπτυξη στρατιωτών στην Ουκρανία, στο πλαίσιο εγγυήσεων ασφαλείας, οι οποίες θα έχουν την πλήρη υποστήριξη των δυνατοτήτων των ΗΠΑ. Πρόσθεσε δε ότι η Κομισιόν έδωσε ένα «σαφή οδικό χάρτη» για πιθανές αναπτύξεις και ότι οι «εγγυήσεις ασφαλείας είναι ύψιστης σημασίας και απολύτως κρίσιμες».
Οι δηλώσεις της προέδρου της Κομισιόν ήδη έχουν προκαλέσει την αντίδραση του Βερολίνου. Ο υπουργός Άμυνας της Γερμανίας απέρριψε με σφοδρότητα ως πρόωρα τα σχόλια της Φον ντερ Λάιεν σχετικά με τα σχέδια αποστολής ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία, λέγοντας ότι δεν είχε την εντολή να συζητήσει το θέμα.
«Αυτά είναι πράγματα που δεν συζητάς πριν καθίσεις στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με πολλά μέρη που έχουν λόγο στο θέμα», δήλωσε ο υπουργός,Μ. Πιστόριους σε δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια επίσκεψης σε εργοστάσιο πυρομαχικών στην Κολωνία την προηγούμενη εβδομάδα.
«Θα ήθελα να μη σχολιάσω ή να επιβεβαιώσω τέτοιες σκέψεις με οποιονδήποτε τρόπο, εκτός από το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει καμία εντολή ή αρμοδιότητα όσον αφορά την τοποθέτηση στρατευμάτων», πρόσθεσε.
Οι δασμοί και ο Τραμπ
Στην ομιλία της, η Φον ντερ Λάιεν αναμένεται να υπερασπιστεί σθεναρά την εμπορική συμφωνία της Ε.Ε. με τις ΗΠΑ, και να υποστηρίξει ότι φέρνει σταθερότητα και αποτρέπει την κλιμάκωση των εντάσεων με έναν βασικό σύμμαχο.
Αναμένεται να επαναλάβει ότι ένας εμπορικός πόλεμος μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ θα συνέφερε την Ρωσία και την Κίνα, και ότι «μη συμφωνία» θα οδηγούσε σε μια δαπανηρή εμπορική σύγκρουση με αρνητικές συνέπειες για τους εργαζόμενους, τους καταναλωτές και τη βιομηχανία της Ε.Ε.
Την περασμένη εβδομάδα, ΗΠΑ και Ε.Ε. προχώρησαν στην επισημοποίηση της συμφωνίας, περιγράφοντας λεπτομερώς τα σχέδια για τη μείωση των δασμών στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα και ενδεχομένως ανοίγοντας την πόρτα σε μελλοντικές εκπτώσεις στον χάλυβα και το αλουμίνιο. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δηλώνουν ότι θα συνεχίσουν να πιέζουν για χαμηλότερους δασμούς σε προϊόντα όπως το κρασί και τα οινοπνευματώδη ποτά, αφού δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν εξαιρέσεις.
Η μετανάστευση
Μεγάλο ενδιαφέρον αποτελεί και το πώς θα χειριστεί η πρόεδρος το θέμα των παράνομων μεταναστών, το οποίο αποτελεί κρίσιμο πρόβλημα της Ευρώπης.
Μπορεί μεν το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο της Ε.Ε. να τεθεί σε ισχύ το 2026, όμως κάποια κράτη-μέλη βρίσκονται πίσω στην εφαρμογή του, συμπεριλαμβανομένων των αναβαθμισμένων βάσεων δεδομένων ασύλου, των ταχύτερων διαδικασιών στα σύνορα και του νεοεισαχθέντος υποχρεωτικού μηχανισμού αλληλεγγύης.
Χώρες όπως η Ελλάδα πιέζουν για πιο αποτελεσματική συνεργασία με χώρες όπως η Αίγυπτος, η Τυνησία και η Λιβύη, ώστε να αποκοπούν οι ροές ενώ θέλουν και τη λειτουργία μιας πιο άμεσης απέλασης λαθρομεταναστών.
Το αρχικό σχέδιο περιλαμβάνει τριπλασιασμό του προϋπολογισμού για την αντιμετώπιση της μετανάστευσης το 2028-2034. Μένει να δούμε εάν οι νέες ανάγκες και η ανακατανομή κονδυλίων προς άλλες κατευθύνσεις «κόψουν» κονδύλια από τον τομέα της μετανάστευσης.
Τυπικά η πολυσέλιδη ομιλία αναμένεται να απαριθμήσει και τα πεπραγμένα της Κομισιόν, από τον χάρτη αύξησης της ανταγωνιστικότητας της Ε.Ε., μέχρι την ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα (επικρίθηκε για τα αργά αντανακλαστικά της) και την πρόταση για φθηνότερη ενέργεια.
Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον πάντως επικεντρώνεται στο debate που θα ακολουθήσει μεταξύ της προέδρου και των ευρωβουλευτών.
