Τα μυστικά της διάταξης για τις αφορολόγητες γονικές παροχές-δωρεές

 29/03/2024    08 : 06 : 24
ακινητα1
68 / 100

Εγκύκλιος-βόμβα της Α.Α.Δ.Ε. αποκαλύπτει ότι, με τη διάταξη για το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ που καθιέρωσε η κυβέρνηση από την 1η-10-2021, η γονική παροχή πρώτης κατοικίας είναι πλέον αφορολόγητη μέχρι ποσού αξίας 1.000.000 ευρώ για άγαμο δικαιούχο, μέχρι ποσού αξίας 1.050.000 για έγγαμο χωρίς παιδιά και μέχρι ποσού 1.100.000 ευρώ για έγγαμο με δύο παιδιά! Μένουν δηλαδή αφορολόγητες χιλιάδες πολυτελείς κατοικίες που μεταβιβάζονται από πάμπλουτους φορολογούμενους προς τα παιδιά τους.

Αποκαλύπτεται επίσης ότι όσοι ήδη έσπευσαν από την 1η-10-2021 και μετά να εκμεταλλευτούν το νέο ευνοϊκό καθεστώς του αφορολογήτου ορίου των 800.000 ευρώ για να μεταβιβάσουν περιουσίες ή χρηματικά ποσά στα παιδιά τους ή σε άλλα στενά συγγενικά τους πρόσωπα, ακόμη και με τριγωνικές συναλλαγές, ώστε να γλιτώσουν σημαντικά ποσά φόρων, θα ελεγχθούν για να διαπιστωθεί εάν πληρούσαν τις προϋποθέσεις του νόμου ή εάν επιχείρησαν να τον καταστρατηγήσουν. Όσοι βρεθούν εκτεθειμένοι θα κληθούν να πληρώσουν αναδρομικά ποσά φόρων προσαυξημένα με τόκους και πρόστιμα.

Με την εγκύκλιο διευκρινίζεται ακόμη ότι το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ υπολογίζεται εφάπαξ για όλες τις γονικές παροχές και τις δωρεές από και προς τα ίδια πρόσωπα.

Τα μυστικά και τις παγίδες που κρύβουν οι διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 56 του ν. 4839/2021, με τις οποίες καθιερώθηκε αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ από την 1η-10-2021 και μετά στις περιπτώσεις γονικών παροχών και λοιπών δωρεών προς στενά συγγενικά πρόσωπα, αποκαλύπτει εγκύκλιος της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, που απεστάλη πρόσφατα σε όλες τις φοροελεγκτικές υπηρεσίες της χώρας. Με την εγκύκλιο αυτή, ξεκαθαρίζεται σε ποιες περιπτώσεις οι γονικές παροχές χρηματικών ποσών καθώς και οι δωρεές χρηματικών ποσών προς λοιπά στενά συγγενικά πρόσωπα είναι αφορολόγητες μέχρι τα 800.000 ευρώ και φορολογούμενες με 10% πάνω από το επίπεδο αυτό και σε ποιες περιπτώσεις εξακολουθούν να φορολογούνται με 10% από το πρώτο ευρώ. Επιπλέον διευκρινίζεται πώς ακριβώς υπολογίζεται το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ, τί ισχύει πλέον σε περίπτωση γονικής παροχής πρώτης κατοικίας, με ποιες διαδικασίες και με ποια δικαιολογητικά οι φορολογούμενοι θα μπορούν να κατοχυρώνουν το πολύ μεγάλο αυτό αφορολόγητο.

Το πιο αξιοσημείωτο συμπέρασμα που προκύπτει από την εγκύκλιο είναι ότι οι γόνοι πλουσίων οικογενειών μπορούν πλέον να πάρουν στα χέρια τους πολυτελείς κατοικίες από τους γονείς τους για κύριες κατοικίες χωρίς να πληρώσουν ούτε ένα ευρώ φόρο σε κάθε περίπτωση κατά την οποία η αντικειμενική αξία του μεταβιβαζόμενου ακινήτου είναι μέχρι 1.000.000 ευρώ για τους άγαμους ή 1.050.000 ευρώ για τους εγγάμους χωρίς τέκνα. Αν έχουν και τέκνα, το αφορολόγητο-μαμούθ του 1.000.000 ευρώ ή του 1.050.000 ευρώ προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για κάθε ένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 30.000 ευρώ για κάθε ένα τέκνο από το τρίτο και πάνω. Δηλαδή ένας γόνος πλούσιας οικογένειας έγγαμος με δύο τέκνα δεν θα πληρώσει ούτε ένα ευρώ φόρο στο Δημόσιο εάν η αντικειμενική αξία της πρώτης κατοικίας που του μεταβιβάζει ο πατέρας του ή η μητέρα του είναι μέχρι 1.100.000 ευρώ!

Μια άλλη αξιοσημείωτη διευκρίνιση που προκύπτει από την εγκύκλιο είναι ότι όλοι όσοι προέβησαν ήδη, από την 1η-10-2021 και μετά, σε γονικές παροχές ή δωρεές προς λοιπά στενά συγγενικά πρόσωπα, προκειμένου να μεταβιβάσουν περιουσίες ή χρηματικά ποσά χωρίς φόρο, εκμεταλλευόμενοι το υψηλό αφορολόγητο όριο των 800.000 ευρώ που καθιερώθηκε από την ημερομηνία αυτή, θα ελεγχθούν για να διαπιστωθεί εάν πληρούσαν τις προϋποθέσεις που προβλέπει η σχετική νομοθεσία. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες θα διαπιστωθεί ότι τελικά δεν δικαιούνταν το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ θα κληθούν να καταβάλουν αναδρομικά φόρους γονικής παροχής ή δωρεάς προσαυξημένους με επιπλέον ποσά προστίμων.

Τέλος, μια σημαντική διευκρίνιση η οποία δίνεται με την εγκύκλιο είναι ότι το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ ισχύει μία φορά (εφάπαξ). Σε κάθε επόμενη γονική παροχή ή δωρεά υπαγόμενη στο καθεστώς αυτό, θα συνυπολογίζονται όλες οι προηγούμενες από και προς τα ίδια πρόσωπα. Δηλαδή θα αθροίζονται οι αξίες των προηγούμενων γονικών παροχών ή δωρεών με την αξία της νέας γονικής παροχής ή δωρεάς και από το άθροισμα που θα προκύπτει κάθε φορά θα αφαιρείται εφάπαξ το ποσό των 800.000 ευρώ. Εάν το ποσό έχει καλυφθεί (έχει εξαντληθεί) από τις προηγούμενες γονικές παροχές-δωρεές, τότε θα υπολογίζεται στο εναπομείναν ποσό αξίας ο αναλογών φόρος με συντελεστή 10%, αφού συνυπολογιστούν και αφαιρεθούν τυχόν άλλα ισχύοντα αφορολόγητα και απαλλασσόμενα ποσά προβλεπόμενα από άλλες διατάξεις.

Αναλυτικά, σύμφωνα με τις σημαντικότερες διευκρινίσεις της εγκυκλίου:

1) Το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ παρέχεται εφάπαξ (μία φορά) στις γονικές παροχές και στις δωρεές μεταξύ συζύγων ή μεταξύ παππούδων ή γιαγιάδων και εγγονιών, οι οποίες πραγματοποιούνται από την 1η-10-2021 και μετά. Στις γονικές παροχές και δωρεές αυτές συνυπολογίζονται οι προγενέστερες γονικές παροχές και δωρεές μεταξύ των ιδίων προσώπων εφόσον έχουν γίνει από την 1-10-2021 και μετά. Δηλαδή, ο φόρος υπολογίζεται με συντελεστή 10% μετά την αφαίρεση συνολικά (εφάπαξ) 800.000 ευρώ για όλες αυτές τις πράξεις.

2) Ειδικά στις περιπτώσεις γονικών παροχών πρώτης κατοικίας που πραγματοποιούνται μετά την 1η-10-2021, στο ισχύον, κατά περίπτωση, αφορολόγητο όριο – των 200.000 ευρώ για κάθε άγαμο αποδέκτη του ακινήτου και των 250.000 ευρώ για κάθε έγγαμο αποδέκτη προσαυξανόμενο κατά 25.000 ευρώ για κάθε ένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 30.000 ευρώ για κάθε ένα από το τρίτο και τα επόμενα – προστίθεται και το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ! Το αποτέλεσμα της προσθήκης αυτής είναι το συνολικό αφορολόγητο όριο σε περίπτωση γονικής παροχής πρώτης κατοικίας να εκτοξεύεται πλέον στο 1.000.000 ευρώ για κάθε άγαμο τέκνο και στα 1.050.000 για κάθε έγγαμο και να προσαυξάνεται περαιτέρω ανάλογα με τον αριθμό των τέκνων που βαρύνουν τον αποδέκτη της γονικής παροχής.

3) Επίσης, κάθε γονική παροχή χρηματικού ποσού, δηλαδή κάθε δωρεά χρηματικού ποσού από γονέα σε τέκνο, καθώς επίσης και κάθε δωρεά χρηματικού ποσού από σύζυγο σε σύζυγο, από παππού ή γιαγιά σε εγγόνι που έχει πραγματοποιηθεί από την 1η-10-2021 ή πρόκειται να πραγματοποιηθεί από δω και στο εξής, εφόσον δεν έχει προηγηθεί άλλη προγενέστερη μεταξύ των ίδιων προσώπων, είναι αφορολόγητη μέχρι τα 800.000 ευρώ. Εάν το χρηματικό ποσό που δωρίζεται υπερβαίνει τα 800.000 ευρώ, τότε το υπερβάλλον ποσό φορολογείται με 10%. Το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ ισχύει μόνο εφόσον το χρηματικό ποσό δωρίστηκε με μεταφορά από τον τραπεζικό λογαριασμό του δωρεοδότη (γονέα, συζύγου κ.λπ.) στον τραπεζικό λογαριασμό του δωρεοδόχου (τέκνου, άλλου συζύγου κ.λπ.).

4) Το αφορολόγητο όριο των 800.000 ευρώ αναγνωρίζεται επίσης:

α) κατ’ εξαίρεση και σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η γονική παροχή ή η δωρεά χρηματικού ποσού έγινε στο χρονικό διάστημα από την 1η-10-2021 έως την 9η-9-2022 με ανάληψη του ποσού σε μετρητά από τον τραπεζικό λογαριασμό του δωρεοδότη και κατάθεσή του στον λογαριασμό του δωρεοδόχου εντός τριών εργασίμων ημερών από την ημερομηνία της ανάληψης. Ειδικότερα, το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ αναγνωρίζεται σε περίπτωση κατά την οποία έχει πραγματοποιηθεί ανάληψη χρηματικού ποσού από ατομικό ή κοινό τραπεζικό λογαριασμό του γονέα/δωρητή και κατάθεση του ίδιου ποσού εντός τριών εργάσιμων ημερών σε λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου ή σε κοινό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου με τον ίδιο τον γονέα/δωρητή ή τρίτο πρόσωπο, εφόσον η ανάληψη και η κατάθεση του ίδιου χρηματικού ποσού πραγματοποιήθηκε από την 1η-10-2021 μέχρι και την 9η-9-2022. Η προθεσμία των τριών εργάσιμων ημερών αρχίζει από την επόμενη εργάσιμη ημέρα από την ημέρα κατά την οποία πραγματοποιήθηκε η ανάληψη του χρηματικού ποσού από ατομικό ή κοινό τραπεζικό λογαριασμό του γονέα/δωρητή. Στις περιπτώσεις γονικών παροχών/δωρεών, για τις οποίες υπολογίστηκε ο φόρος αυτοτελώς με συντελεστή 10% (χωρίς αφορολόγητο ποσό), θα πρέπει να πραγματοποιηθεί νέα εκκαθάριση του φόρου μετά από αίτηση του φορολογουμένου σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 63Β του Κ.Φ.Δ. με τη συνυποβολή των απαιτούμενων δικαιολογητικών που αποδεικνύουν τη συνδρομή των ανωτέρω προϋποθέσεων.

β) σε περίπτωση μεταφοράς χρηματικού ποσού από ατομικό λογαριασμό του γονέα/δωρητή ή από κοινό λογαριασμό αυτού με το τέκνο/δωρεοδόχο ή τρίτο πρόσωπο σε ατομικό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου ή σε άλλο κοινό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου με τον ίδιο τον παρέχοντα/δωρητή ή τρίτο πρόσωπο.

γ) σε περίπτωση έκδοσης τραπεζικής επιταγής από τον γονέα/δωρητή με χρέωση ατομικού τραπεζικού λογαριασμού αυτού ή κοινού με το τέκνο/δωρεοδόχο ή τρίτο πρόσωπο (και όχι η έκδοση επιταγής με κατάθεση μετρητών) και η κατάθεση της επιταγής αυτής σε ατομικό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου ή σε άλλο κοινό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου με τον ίδιο το γονέα/δωρητή ή τρίτο πρόσωπο. Στην περίπτωση αυτή, για την απόδειξη της μεταφοράς της χρηματικής γονικής παροχής/δωρεάς σε τραπεζικό λογαριασμό, πρέπει να αναγράφονται στο σώμα της δήλωσης φόρου γονικής παροχής/δωρεάς οι αριθμοί IBAN των τραπεζικών λογαριασμών, μεταξύ των οποίων έγινε η μεταφορά των χρημάτων, το πιστωτικό ίδρυμα και ο αριθμός της επιταγής. Ως ημερομηνία γονικής παροχής/δωρεάς θεωρείται η ημερομηνία κατάθεσης της επιταγής στον τραπεζικό αυτό λογαριασμό.

5) Για αρχικές δηλώσεις φόρου γονικής παροχής ή δωρεάς που έχουν υποβληθεί από την 1η-10-2021 και μετά, για την απόδειξη της μεταφοράς του ποσού της χρηματικής γονικής παροχής ή δωρεάς σε τραπεζικό λογαριασμό πρέπει:

– να αναγράφονται στο σώμα της δήλωσης φόρου γονικής παροχής ή δωρεάς οι αριθμοί IBAN των τραπεζικών λογαριασμών, μεταξύ των οποίων έγινε η μεταφορά των χρημάτων καθώς και το πιστωτικό ίδρυμα

– να επισυνάπτεται το αποδεικτικό μεταφοράς από το πιστωτικό ίδρυμα.

Σε περίπτωση μη επισύναψης του ανωτέρω δικαιολογητικού (ακόμη και αν αναγράφονται τα στοιχεία των τραπεζικών λογαριασμών στο σώμα της δήλωσης) ο φορολογούμενος θα καλείται από το Τμήμα Συμμόρφωσης και Σχέσεων με τους φορολογουμένους για την υποβολή αυτού εντός 5 εργάσιμων ημερών. Εάν δεν προσέλθει εντός της προθεσμίας αυτής, ο φόρος θα υπολογίζεται με αυτοτελή συντελεστή 10% (χωρίς το αφορολόγητο ποσό των 800.000 ευρώ). Εφόσον το σχετικό δικαιολογητικό προσκομισθεί μεταγενέστερα και διαπιστωθεί ότι το δικαιολογητικό με το οποίο αποδεικνύεται η μεταφορά του χρηματικού ποσού πράγματι έχει ημερομηνία προγενέστερη της ημερομηνίας υποβολής της δήλωσης, θα πρέπει να εφαρμόζονται οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 63Β του Κ.Φ.Δ. για την ακύρωση ή τροποποίηση της πράξης προσδιορισμού φόρου και ο φόρος να υπολογίζεται σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 44 του Κώδικα. Εφόσον το δικαιολογητικό έχει ημερομηνία μεταγενέστερη της ημερομηνίας υποβολής της δήλωσης, θεωρείται νέα γονική παροχή / δωρεά. Υπενθυμίζεται ότι, όταν για τη γονική παροχή/δωρεά δεν συντάσσεται συμβολαιογραφικό έγγραφο, η προθεσμία υποβολής της δήλωσης είναι εξάμηνη και αρχίζει από τη σύσταση της γονικής παροχής/δωρεάς (παράδοση των χρημάτων), δηλαδή από τη μεταφορά των χρηματικών ποσών μέσω των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Πιο αναλυτικά, στο πλήρες κείμενο της υπ’ αριθμόν Ε 2077/20-10-2022 εγκυκλίου της Α.Α.Δ.Ε. διευκρινίζονται τα εξής:

1. Με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του 56ου άρθρου του ν. 4839/2021 τροποποιήθηκε το άρθρο 44 του Κώδικα φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών (ν. 2961/2001) και καθιερώθηκε αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ για γονικές παροχές και δωρεές που πραγματοποιούνται από 1-10-2021 με δικαιούχους τα πρόσωπα της Α’ κατηγορίας της φορολογικής κλίμακας των δωρεών, δηλαδή με δικαιούχους τέκνα, εγγόνια ή σύζυγο του δωρεοδότη ή πολύ πιο σπάνια με δικαιούχους γονείς του δωρεοδότη. Δηλαδή για κάθε δικαιούχο τέτοιας γονικής παροχής ή δωρεάς η αξία των περιουσιακών στοιχείων ή του χρηματικού ποσού που τού μεταβιβάζεται είναι αφορολόγητη μέχρι το ποσό των 800.000 ευρώ (υπόκειται σε φόρο, ο οποίος υπολογίζεται με μηδενικό συντελεστή και δεν αποτελεί απαλλασσόμενο ποσό). Εφόσον η αξία του περιουσιακού στοιχείου ή του χρηματικού ποσού το οποίο αφορά η γονική παροχή ή η δωρεά υπερβαίνει τις 800.000 ευρώ, επιβάλλεται φόρος με ενιαίο συντελεστή 10% στην υπερβάλλουσα αξία, δηλαδή σ’ αυτήν που απομένει μετά την αφαίρεση του αφορολόγητου ποσού.

2. Η διάταξη εφαρμόζεται στις γονικές παροχές και δωρεές οποιασδήποτε φύσεως περιουσίας (κινητής, ακίνητης, απαίτησης) με δωρεοδόχους μόνο τα πρόσωπα της Α’ κατηγορίας (σύζυγο, μέρος συμφώνου συμβίωσης, τέκνα, εγγόνια και γονείς) και στις χρηματικές γονικές παροχές ή χρηματικές δωρεές προς τα ανωτέρω πρόσωπα, εφόσον αυτές αποδεικνύονται με μεταφορά χρημάτων μέσω χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Οι γονικές παροχές και δωρεές, για τις οποίες θεσπίζεται το αφορολόγητο όριο των 800.000 ευρώ, δεν συνυπολογίζονται στην αιτία θανάτου κτήση περιουσίας μεταξύ αυτών των προσώπων. Συνεπώς, κατά την απόκτηση από 1-10-2021 και μετά οποιασδήποτε περιουσίας με κληρονομιά, συνυπολογίζονται μόνο οι γονικές παροχές και οι δωρεές του κληρονομούμενου προς τον κληρονόμο που έχουν γίνει μέχρι και τις 30-9-2021 (πλην των χρηματικών γονικών παροχών και δωρεών που φορολογούνταν αυτοτελώς). Επίσης, στις γονικές παροχές και δωρεές αυτές (που συνιστώνται από την 1-10-2021 και φορολογούνται με τον πιο πάνω τρόπο) δεν συνυπολογίζονται οι γονικές παροχές και δωρεές μεταξύ των ιδίων προσώπων που είχαν πραγματοποιηθεί μέχρι και την 30-9-2021, αλλά συνυπολογίζονται οι γονικές παροχές και δωρεές μεταξύ των ιδίων προσώπων που έχουν γίνει από την 1-10-2021 και ο φόρος υπολογίζεται μετά την αφαίρεση συνολικά (εφάπαξ) 800.000 ευρώ γι’ αυτές. Δηλαδή, το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ παρέχεται μία φορά, ανεξάρτητα αν αυτό συμπληρωθεί με μία ή περισσότερες γονικές παροχές ή δωρεές από 1-10-2021.

Παράδειγμα

Ο Α μεταβιβάζει με γονική παροχή στο τέκνο του Β το 2016 εταιρικά μερίδια μιας Ο.Ε. αξίας 50.000 ευρώ, την 30-8-2021 ένα ακίνητο αντικειμενικής αξίας 230.000 ευρώ και την 2-10-2021 μεταφέρει από ατομικό του λογαριασμό σε τραπεζικό λογαριασμό του τέκνου του χρηματικό ποσό ύψους 600.000 ευρώ. Για τη δωρεά του χρηματικού ποσού δεν θα επιβληθεί φόρος, αφού δεν συνυπολογίζονται οι γονικές παροχές και δωρεές του Α προς τον Β που έχουν γίνει πριν την 1-10-2021.

Αν στο ίδιο παράδειγμα ο Α μεταβιβάσει στο Β με δωρεά την 3-1-2022 και ένα οικόπεδο αξίας 250.000 ευρώ, τότε για τον υπολογισμό του φόρου δωρεάς θα συνυπολογιστεί μόνο η δωρεά του χρηματικού ποσού ύψους 600.000 ευρώ (250.000+600.000=850.000) και θα προκύψει φόρος επί του ποσού που υπερβαίνει το αφορολόγητο ποσό των 800.000 ευρώ (850.000- 800.000=50.000) ήτοι 50.000 x 10% = 5.000 ευρώ.

3. Οι χρηματικές γονικές παροχές και οι χρηματικές δωρεές με δωρεοδόχους πρόσωπα της Α’ κατηγορίας της φορολογικής κλίμακας, οι οποίες δεν διενεργούνται με μεταφορά χρημάτων μέσω χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, φορολογούνται με αυτοτελή συντελεστή 10%, χωρίς αφορολόγητο όριο.

4. Για τις γονικές παροχές και δωρεές προς τους φορολογούμενους της Α’ κατηγορίας της φορολογικής κλίμακας, για τις οποίες θεσπίζεται το αφορολόγητο ποσό των 800.000 ευρώ, φόρος προκύπτει εφόσον η φορολογητέα αξία του περιουσιακού στοιχείου το οποίο αποτελεί αντικείμενο της γονικής παροχής ή που δωρίζεται υπερβαίνει τις 800.000 ευρώ μετά την αφαίρεση των εκπτώσεων και απαλλαγών των άρθρων 41 και 43 του ν. 2961/2001 (π.χ. απαλλαγή πρώτης κατοικίας). Αυτό σημαίνει ότι:

α) Σε περίπτωση γονικής παροχής πρώτης κατοικίας, ισχύει συνολικό αφορολόγητο όριο 1.000.000 ευρώ για τον άγαμο αποδέκτη του ακινήτου (200.000 ευρώ αφορολόγητο πρώτης κατοικίας + αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ λόγω δωρεάς προς συγγενή Α’ κατηγορίας) ή 1.050.000 ευρώ για τον έγγαμο (250.000 ευρώ αφορολόγητο πρώτης κατοικίας + αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ λόγω δωρεάς προς συγγενή Α’ κατηγορίας), προσαυξανόμενο κατά 25.000 ευρώ για κάθε ένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 30.000 ευρώ για κάθε ένα από τα επόμενα εξαρτώμενα τέκνα του αποδέκτη του ακινήτου.

β) Σε περίπτωση γονικής παροχής οικοπέδου το οποίο προορίζεται για την ανέγερση πρώτης κατοικίας, ισχύει συνολικό αφορολόγητο όριο 850.000 ευρώ για τον άγαμο αποδέκτη του ακινήτου (50.000 ευρώ αφορολόγητο λόγω πρώτης κατοικίας + αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ λόγω δωρεάς προς συγγενή Α’ κατηγορίας) ή 900.000 ευρώ για τον έγγαμο (100.000 ευρώ αφορολόγητο λόγω πρώτης κατοικίας + αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ λόγω δωρεάς προς συγγενή Α’ κατηγορίας), προσαυξανόμενο κατά 10.000 ευρώ για κάθε ένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 15.000 ευρώ για κάθε ένα από τα επόμενα εξαρτώμενα τέκνα του αποδέκτη του ακινήτου.

Η μείωση του φόρου κατά ποσοστό 10% λόγω αναπηρίας, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 29 παρ. 3 του ν. 2961/2001, εφαρμόζεται στις γονικές παροχές και δωρεές προς τα πρόσωπα της Α’ κατηγορίας, που εμπίπτουν στο αφορολόγητο όριο των 800.000 ευρώ (δεν εφαρμόζεται δηλαδή στις γονικές παροχές και δωρεές που φορολογούνται με αυτοτελή συντελεστή 10% (χωρίς αφορολόγητο ποσό), κατά το άρθρο 44 παρ. 2 του Κώδικα). Υπενθυμίζεται ότι, αν στο ίδιο πρόσωπο συντρέχουν οι προϋποθέσεις μείωσης του φόρου λόγω αναπηρίας και απαλλαγής πρώτης κατοικίας, οφείλεται ο μικρότερος φόρος μεταξύ των δύο (άρθρο 29 παρ. 4 του Κώδικα).

Παράδειγμα

Στις 5-10-2021 γίνεται γονική παροχή κατά πλήρη κυριότητα ακινήτου αντικειμενικής αξίας 1.100.000 ευρώ, για το οποίο το ενήλικο άγαμο τέκνο, που έχει αναπηρία 80 %, δικαιούται απαλλαγής πρώτης κατοικίας ποσού 200.000 ευρώ (άρθρο 43 του Κώδικα).

Για τον υπολογισμό του φόρου γονικής παροχής:

α) δεν λαμβάνεται υπόψη το απαλλασσόμενο ποσό (200.000 ευρώ) και από το υπόλοιπο (900.000 ευρώ) υπόκειται σε φόρο με συντελεστή 10% το ποσό των 100.000 ευρώ, αφού οι 800.000 ευρώ δεν φορολογούνται. Οπότε οφείλεται φόρος γονικής παροχής 10.000 ευρώ.

β) υπολογίζεται ο φόρος γονικής παροχής χωρίς την απαλλαγή της πρώτης κατοικίας ({1.100.000 – 800.000 =} 300.000 Χ 10% =) 30.000 και μειώνεται κατά 10% λόγω της αναπηρίας. Δηλαδή βάσει του υπολογισμού αυτού οφείλεται φόρος γονικής παροχής 27.000 ευρώ.
Συνεπώς, το τέκνο τελικά οφείλει φόρο γονικής παροχής (τον μικρότερο μεταξύ των πιο πάνω) 10.000 ευρώ.

Εάν συσταθεί μεταγενέστερα προς το ίδιο τέκνο γονική παροχή μετοχών αξίας 500.000 ευρώ, συνυπολογίζεται σε αυτήν η προγενέστερα υπαχθείσα σε φόρο αξία των 900.000 ευρώ (σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 36 του Κώδικα). Συνεπώς ο φόρος θα υπολογισθεί με συντελεστή 10% επί των 500.000 ευρώ, δεδομένου ότι το αφορολόγητο ποσό των 800.000 ευρώ έχει εξαντληθεί με την αρχική γονική παροχή. Η μείωση του φόρου λόγω αναπηρίας ισχύει και στην περίπτωση αυτή, δηλ. ο φόρος θα ανέλθει σε (500.000 ευρώ Χ 10% =) 50.000 ευρώ και περαιτέρω μειώνεται κατά 10%, δηλαδή κατά 5.000 ευρώ και διαμορφώνεται σε 45.000 ευρώ.

Τρόπος προσδιορισμού του φόρου γονικής παροχής-δωρεάς

1. Για αρχικές δηλώσεις φόρου γονικής παροχής/δωρεάς που έχουν υποβληθεί μετά τη δημοσίευση του νόμου, ήτοι από 1-10-2021 και μετά, για την απόδειξη της μεταφοράς του ποσού της χρηματικής γονικής παροχής/δωρεάς σε τραπεζικό λογαριασμό αναγράφονται στο σώμα της δήλωσης φόρου γονικής παροχής/δωρεάς οι αριθμοί IBAN των τραπεζικών λογαριασμών, μεταξύ των οποίων έγινε η μεταφορά των χρημάτων καθώς και το πιστωτικό ίδρυμα και επισυνάπτεται το αποδεικτικό μεταφοράς από το πιστωτικό ίδρυμα. Σε περίπτωση μη επισύναψης του ανωτέρω δικαιολογητικού (ακόμη και αν αναγράφονται τα στοιχεία των τραπεζικών λογαριασμών στο σώμα της δήλωσης) ο φορολογούμενος καλείται από το Τμήμα Συμμόρφωσης και Σχέσεων με τους φορολογουμένους για την υποβολή αυτού εντός 5 εργάσιμων ημερών, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 14 του ν. 4174/2013 (Κ.Φ.Δ.). Μετά την παρέλευση της προθεσμίας αυτής, ο φόρος υπολογίζεται με αυτοτελή συντελεστή 10% (χωρίς το αφορολόγητο ποσό των 800.000 ευρώ). Εφόσον το σχετικό δικαιολογητικό προσκομισθεί μεταγενέστερα και διαπιστωθεί ότι το δικαιολογητικό με το οποίο αποδεικνύεται η μεταφορά του χρηματικού ποσού πράγματι έχει ημερομηνία προγενέστερη της ημερομηνίας υποβολής της δήλωσης, εφαρμόζονται οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 63Β του Κ.Φ.Δ. για την ακύρωση ή τροποποίηση της πράξης προσδιορισμού φόρου και ο φόρος υπολογίζεται σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 44 του Κώδικα. Εφόσον το δικαιολογητικό έχει ημερομηνία μεταγενέστερη της ημερομηνίας υποβολής της δήλωσης, θεωρείται νέα γονική παροχή / δωρεά. Υπενθυμίζεται ότι, όταν για τη γονική παροχή/δωρεά δεν συντάσσεται συμβολαιογραφικό έγγραφο, η προθεσμία υποβολής της δήλωσης είναι εξάμηνη και αρχίζει από τη σύσταση της γονικής παροχής/δωρεάς (παράδοση των χρημάτων), δηλαδή από τη μεταφορά των χρηματικών ποσών μέσω των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

2. Ως μεταφορά μέσω χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων λογίζεται και η μεταφορά χρηματικού ποσού από ατομικό λογαριασμό του γονέα/δωρητή ή κοινό λογαριασμό αυτού με το τέκνο/δωρεοδόχο ή τρίτο πρόσωπο σε ατομικό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου ή σε άλλο κοινό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου με τον ίδιο τον παρέχοντα/δωρητή ή τρίτο πρόσωπο.

3. Ομοίως, ως μεταφορά μέσω χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων λογίζεται και η έκδοση τραπεζικής επιταγής από τον γονέα/δωρητή με χρέωση ατομικού τραπεζικού λογαριασμού αυτού ή κοινού με το τέκνο/δωρεοδόχο ή τρίτο πρόσωπο (και όχι η έκδοση επιταγής με κατάθεση μετρητών) και η κατάθεση της επιταγής αυτής σε ατομικό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου ή σε άλλο κοινό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου με τον ίδιο το γονέα/δωρητή ή τρίτο πρόσωπο. Στην περίπτωση αυτή, για την απόδειξη της μεταφοράς της χρηματικής γονικής παροχής/δωρεάς σε τραπεζικό λογαριασμό, αναγράφονται στο σώμα της δήλωσης φόρου γονικής παροχής/δωρεάς οι αριθμοί IBAN των τραπεζικών λογαριασμών, μεταξύ των οποίων έγινε η μεταφορά των χρημάτων, το πιστωτικό ίδρυμα και ο αριθμός της επιταγής. Ως ημερομηνία γονικής παροχής/δωρεάς θεωρείται η ημερομηνία κατάθεσης της επιταγής στον τραπεζικό αυτό λογαριασμό.

4. Μεταφορά χρημάτων μέσω χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων συνιστά και η ανάληψη χρηματικού ποσού από ατομικό ή κοινό τραπεζικό λογαριασμό του γονέα/δωρητή και η κατάθεση του ίδιου ποσού εντός τριών (3) εργάσιμων ημερών σε λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου ή σε κοινό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου με τον ίδιο τον γονέα/δωρητή ή τρίτο πρόσωπο, εφόσον η γονική παροχή ή δωρεά του χρηματικού ποσού (δηλαδή η ανάληψη και η κατάθεση του ίδιου χρηματικού ποσού) πραγματοποιήθηκε από την 1η.10.2021 μέχρι και την 9η.9.2022 (άρθρο 175 ν. 4972/2022). Η ανωτέρω προθεσμία των τριών (3) εργάσιμων ημερών αρχίζει από την επόμενη εργάσιμη ημέρα από την ημέρα κατά την οποία πραγματοποιήθηκε η ανάληψη του χρηματικού ποσού από ατομικό ή κοινό τραπεζικό λογαριασμό του γονέα/δωρητή. Στις περιπτώσεις γονικών παροχών/δωρεών, για τις οποίες υπολογίστηκε ο φόρος αυτοτελώς με συντελεστή 10% (χωρίς αφορολόγητο ποσό), πραγματοποιείται νέα εκκαθάριση του φόρου μετά από αίτηση του φορολογουμένου σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 63Β του Κ.Φ.Δ. με τη συνυποβολή των απαιτούμενων δικαιολογητικών που αποδεικνύουν τη συνδρομή των ανωτέρω προϋποθέσεων.

5. Η ανάληψη χρηματικού ποσού από κοινό λογαριασμό από συνδικαιούχο αυτού, ο οποίος δεν έχει συνεισφέρει στον λογαριασμό και χρησιμοποιεί το χρηματικό ποσό για λογαριασμό του, θεωρείται δωρεά (σχετ. ΠΟΛ.124/1987 και γνμ. 17/1987). Στην περίπτωση που για την ανάληψη χρηματικού ποσού από κοινό λογαριασμό που τηρείται μεταξύ προσώπων που υπάγονται στην Α’ κατηγορία υποβληθεί δήλωση φόρου γονικής παροχής/δωρεάς εφαρμόζεται η παρ. 1 του άρθρου πεντηκοστού έκτου του ν. 4839/2021.

6. Η μεταφορά χρηματικού ποσού μέσω χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων αφορά και λογαριασμούς που τηρούνται σε πιστωτικά ιδρύματα της αλλοδαπής, καθώς και γονική παροχή/δωρεά από ή/και προς κάτοικο ημεδαπής ή αλλοδαπής, εφόσον η γονική παροχή/δωρεά του χρηματικού ποσού αποτελεί αντικείμενο φορολογίας σύμφωνα με το άρθρο 35 του Κώδικα. Στην περίπτωση που προσκομίζεται δικαιολογητικό από πιστωτικό ίδρυμα αλλοδαπής δεν απαιτείται επίσημη μετάφρασή του στην ελληνική γλώσσα, εκτός κι αν δεν προκύπτει σαφώς από το περιεχόμενό του η ταυτότητα των συναλλασσομένων προσώπων και η μεταφορά του χρηματικού ποσού.

7. Πέρα από τη μεταφορά χρηματικών ποσών μέσω χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, σε κάθε περίπτωση γονικής παροχής/δωρεάς προς τα πρόσωπα της Α’ κατηγορίας οποιουδήποτε άλλου περιουσιακού στοιχείου, ο φόρος υπολογίζεται πλέον με την ευνοϊκή ρύθμιση της παρ. 1 του άρθρου πεντηκοστού έκτου του ν. 4839/2021. Στο πλαίσιο αυτό, σε περίπτωση μεταφοράς χρηματικού ποσού από λογαριασμό του γονέα/δωρητή σε λογαριασμό του εργολάβου/κατασκευαστή/πωλητή, η οποία δύναται να γίνει και με έκδοση τραπεζικής επιταγής, για την καταβολή του τιμήματος αγοράς ακινήτου από το τέκνο/δωρεοδόχο, πρόκειται για γονική παροχή/δωρεά μεταξύ προσώπων της Α’ κατηγορίας και ο υπολογισμός του φόρου γίνεται με την ευνοϊκή ρύθμιση (αφορολόγητο ποσό 800.000 ευρώ και 10% για το υπερβάλλον), καθώς, αν και η μεταφορά γίνεται μεταξύ τρίτων προσώπων, μεσολαβεί η γονική παροχή/δωρεά προς το τέκνο/δωρεοδόχο, ο οποίος είναι και ο αγοραστής/υπόχρεος για την καταβολή του τιμήματος. Στην περίπτωση αυτή, εφόσον η καταβολή του τιμήματος αγοράς ακινήτου από το τέκνο/δωρεοδόχο με τον τρόπο αυτόν προκύπτει από το συμβολαιογραφικό έγγραφο ή από άλλη συμφωνία των μερών, προσκομίζεται και το σχετικό έγγραφο με την υποβολή της δήλωσης γονικής παροχής/δωρεάς. Το αυτό ισχύει και στην περίπτωση μεταφοράς χρηματικού ποσού στον πωλητή για την αγορά οχήματος από το τέκνο/δωρεοδόχο, εφόσον προσκομίζεται η άδεια κυκλοφορίας στο όνομα του τελευταίου καθώς και στην περίπτωση μεταφοράς χρηματικού ποσού σε τραπεζικό λογαριασμό εταιρείας για την αύξηση κεφαλαίου αυτής, εφόσον προσκομίζονται στοιχεία ότι αυτή πραγματοποιήθηκε και ολόκληρο το μεταφερόμενο ποσό διατέθηκε για την προσαύξηση του ποσοστού συμμετοχής του τέκνου/δωρεοδόχου στην εταιρεία.

8. Η δυνατότητα του γονέα/δωρητή να πραγματοποιήσει χρηματική γονική παροχή/δωρεά προς το τέκνο/δωρεοδόχο δεν ελέγχεται κατά το στάδιο της υποβολής της δήλωσης (δεν υπάρχει υποχρέωση συνυποβολής δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος παρελθόντων ετών κ.λπ.) αλλά κατά τον έλεγχο.

9. Στην περίπτωση που πραγματοποιήθηκε μεταφορά χρηματικού ποσού προς κοινό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου με τρίτο πρόσωπο, η αποδεδειγμένη «χρήση» του χρηματικού ποσού της γονικής παροχής/δωρεάς από το τέκνο/δωρεοδόχο και όχι από το τρίτο πρόσωπο αποτελεί αντικείμενο ελέγχου και, στην περίπτωση που αποδεικνύεται η «χρήση» του χρηματικού ποσού από το τρίτο πρόσωπο, επιβάλλεται αναλόγως ο οικείος φόρος δωρεάς.

10. Στις περιπτώσεις συμβολαίων γονικής παροχής/δωρεάς ακινήτων που συντάχθηκαν μετά την 1-10-2021, αλλά είχε υποβληθεί η δήλωση και είχε εκδοθεί η πράξη προσδιορισμού φόρου πριν από την ημερομηνία αυτή, πραγματοποιείται νέα εκκαθάριση του φόρου μετά από αίτηση του φορολογουμένου σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 63Β του Κ.Φ.Δ. με τη συνυποβολή του μεταβιβαστικού συμβολαίου.

11. Σε περίπτωση ανάκλησης χρηματικής γονικής παροχής/δωρεάς με συμφωνία των μερών, ανεξάρτητα αν γι’ αυτή συντάχθηκε ιδιωτικό ή συμβολαιογραφικό έγγραφο ή αν αυτή έγινε άτυπα, εφαρμόζονται οι διατάξεις της ενότητας Β’ της παραγράφου 1 του άρθρου 42 του Κώδικα διατάξεων φορολογίας κληρονομιών, δωρεών κ.λπ.. Ως εκ τούτου υπόκειται σε φόρο η σύσταση της γονικής παροχής/δωρεάς, η οποία εξακολουθεί να επάγει όλα τα έννομα αποτελέσματα που απορρέουν από αυτή (υποχρέωση καταβολής του οικείου φόρου, συνυπολογισμό αυτής σε μεταγενέστερες δωρεές του ίδιου δωρητή προς τον ίδιο δωρεοδόχο κ.λπ.), δεν υπόκειται όμως σε φόρο η συνεπεία της ανάκλησης αναμεταβίβαση των δωρηθέντων από τον αρχικό δωρεοδόχο/τέκνο προς τον αρχικό δωρητή/γονέα, εφόσον η ανάκληση γίνει εντός πενταετίας από τη σύστασή της.

12. Υποβολή τροποποιητικής δήλωσης, με την οποία «ανακαλείται» η αρχική δήλωση άτυπης γονικής παροχής/δωρεάς από τους δηλούντες, οι οποίοι επικαλούνται πλάνη τους (π.χ. ότι η υποβολή της δήλωσης έγινε πριν τη σύσταση της δωρεάς, η οποία όμως δεν πραγματοποιήθηκε, ή ότι η χρηματική δωρεά πραγματοποιήθηκε για την αγορά ακινήτου από τον δωρεοδόχο, η οποία αγορά όμως δεν πραγματοποιήθηκε), δεν μπορεί να γίνει δεκτή. Και τούτο γιατί, αφού στην άτυπη γονική παροχή/δωρεά η υποβολή της δήλωσης προϋποθέτει την πραγματοποίηση του γεγονότος της γονικής παροχής/δωρεάς, δεν μπορεί να γίνει δεκτός ο ισχυρισμός ότι η υποβολή της δήλωσης αναφερόταν σε ανύπαρκτα περιστατικά.

Αποφυγή καταστρατηγήσεων μέσω «τριγωνικών» δωρεών

13. Στις περιπτώσεις διαδοχικών δωρεών μεταξύ προσώπων της Α’ κατηγορίας της φορολογικής κλίμακας των δωρεών, με συνέπεια εν τέλει να λαμβάνει χώρα δωρεά μεταξύ προσώπων που δεν ανήκουν στην κατηγορία αυτή (π.χ. δωρεά από τέκνο σε γονέα και εν συνεχεία δωρεά από αυτόν τον γονέα σε άλλο τέκνο), διερευνώνται οι πραγματικές συνθήκες και η σκοπιμότητα των δωρεών αυτών, καθώς και το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ αυτών, για να διαπιστωθεί αν τίθεται θέμα καταστρατήγησης των υπόψη διατάξεων. Δεδομένου ότι το βάρος απόδειξης της καταστρατήγησης φέρει η φορολογική διοίκηση, είναι αναγκαίο κατά τους σχετικούς ελέγχους να θεμελιώνεται από τα στοιχεία και τις περιστάσεις, ότι ο τελικά ωφελούμενος από τις διαδοχικές δωρεές είναι πρόσωπο που δεν ανήκει στην Α’ κατηγορία δικαιούχων και ότι οι διαδοχικές δωρεές έχουν γίνει προς το σκοπό αυτό.

Συναφώς, κρίσιμο είναι το χρονικό διάστημα που έχει μεσολαβήσει μεταξύ των διαδοχικών δωρεών. Εάν αυτό είναι σύντομο, ενδεικτικά όχι μεγαλύτερο των έξι μηνών, προκύπτει ισχυρή ένδειξη ότι, κατ’ αρχήν, οι διαδοχικές δωρεές έχουν γίνει προς το σκοπό αυτό και, εφόσον ο σκοπός καταστρατήγησης τεκμηριώνεται και από τα υπόλοιπα στοιχεία και πραγματικά περιστατικά, επιβάλλεται σε βάρος του τελευταίου (πραγματικού) δωρεοδόχου φόρος δωρεών, ως η δωρεά να είχε πραγματοποιηθεί απευθείας από τον πραγματικό δωρητή προς τον τελικό δικαιούχο αυτής.

Αντιστρόφως, εάν μεσολαβεί ικανό χρονικό διάστημα μεταξύ των ως άνω διαδοχικών δωρεών, ενδεικτικά εάν εκτείνεται πέραν του εξαμήνου συνάγεται καταρχήν ότι οι διαδοχικές δωρεές δεν έχουν γίνει με σκοπό καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων, εκτός εάν η ελεγκτική αρχή τεκμηριώσει με συγκεκριμένα στοιχεία την καταστρατήγηση αυτών.

ΠΗΓΗ-ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ

div#stuning-header .dfd-stuning-header-bg-container {background-color: #5dacee;background-size: initial;background-position: top center;background-attachment: initial;background-repeat: initial;}#stuning-header div.page-title-inner {min-height: 450px;}#main-content .dfd-content-wrap {margin: 0px;} #main-content .dfd-content-wrap > article {padding: 0px;}@media only screen and (min-width: 1101px) {#layout.dfd-portfolio-loop > .row.full-width > .blog-section.no-sidebars,#layout.dfd-gallery-loop > .row.full-width > .blog-section.no-sidebars {padding: 0 0px;}#layout.dfd-portfolio-loop > .row.full-width > .blog-section.no-sidebars > #main-content > .dfd-content-wrap:first-child,#layout.dfd-gallery-loop > .row.full-width > .blog-section.no-sidebars > #main-content > .dfd-content-wrap:first-child {border-top: 0px solid transparent; border-bottom: 0px solid transparent;}#layout.dfd-portfolio-loop > .row.full-width #right-sidebar,#layout.dfd-gallery-loop > .row.full-width #right-sidebar {padding-top: 0px;padding-bottom: 0px;}#layout.dfd-portfolio-loop > .row.full-width > .blog-section.no-sidebars .sort-panel,#layout.dfd-gallery-loop > .row.full-width > .blog-section.no-sidebars .sort-panel {margin-left: -0px;margin-right: -0px;}}#layout .dfd-content-wrap.layout-side-image,#layout > .row.full-width .dfd-content-wrap.layout-side-image {margin-left: 0;margin-right: 0;}