Το μεγάλο «ελάττωμα» της Δημοκρατίας
«Η Δημοκρατία είναι το χειρότερο πολίτευμα, με εξαίρεση όλα τα άλλα που έχουν δοκιμαστεί κατά καιρούς», είχε πει ο Ουίνστον Τσόρτσιλ. Για πολλούς, τα τελευταία χρόνια, το μεγάλο της ελάττωμα έγκειται στο ότι κάθε πολίτης έχει μία ψήφο. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από τους χαρακτηρισμούς που αποδίδουν εκπρόσωποι του κατεστημένου σε όσους ψηφίζουν «αντισυστημικά».
Οι τελευταίοι αποκαλούνται απαξιωτικά από ψεκασμένοι έως και φασίστες, στην καλύτερη περίπτωση ως «αφελείς», που πέφτουν στο δόκανο του λαϊκισμού, επηρεασμένοι από τα «κοινωνικά δίκτυα». Λες και στις δεκαετίες του 20ού αιώνα, είχαμε πολίτες με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο και δείκτη νοημοσύνης.
Γράφει ο Γιώργος Παπανικολάου, euro2day.gr
Αυτά βεβαίως δεν εμποδίζουν τις εθνικιστικές λαϊκιστικές παρατάξεις να αυξάνουν συνεχώς τα ποσοστά τους, όπως συνέβη πρόσφατα, σε εντυπωσιακό βαθμό, τόσο στη Ρουμανία όσο και στη Μεγάλη Βρετανία.
Η Ρουμανία αξίζει ιδιαίτερης αναφοράς, διότι όσα συνέβησαν εκεί, σε μια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι ενδεικτικά αυτής της τάσης επιβολής απέναντι στον πολίτη που δεν ψηφίζει «σωστά», αλλά και των αποτελεσμάτων της.
Στο τέλος του προηγούμενου έτους, ακυρώθηκαν οι προεδρικές εκλογές όχι επειδή νοθεύτηκε η ψήφος αλλά με την αιτιολογία ότι «επηρεάστηκε» η βούληση (!) των ψηφοφόρων από καμπάνιες στο… ΤikΤok υπέρ του εθνικιστή υποψηφίου Καλίν Γκεοργκέσκου.
Μια κίνηση, θυμίζουμε, που δυστυχώς επικρότησε τότε το μεγαλύτερο μέρος των ΜΜΕ και του πολιτικού κατεστημένου της Ευρώπης (εμπλέκοντας ρωσικά συμφέροντα), πριν βεβαίως εξελιχθεί σε μπούμερανγκ.
Διότι στις νέες εκλογές, πριν 10 μέρες, ο εθνικιστής υποψήφιος πρόεδρος Ζορζ Σίμιον (που υποστηρίχθηκε από τον Γκεοργκέσκου) έλαβε στον πρώτο γύρο της νέας εκλογής το 41%, δηλαδή 20 μονάδες περισσότερες από τον δεύτερο, ενώ μαζί με έναν ακόμη εθνικιστή, τον Βίκτορ Πόντα, άθροισαν σχεδόν… 54%.
Πώς σταμάτησε να λειτουργεί το «σύστημα»
Το αντισυστημικό κύμα δεν πρόκειται να αντιμετωπιστεί με νουθεσίες, ούτε με μέτρα απαγόρευσης και ακύρωσης εκλογών, ή με χαρακτηρισμούς περί εξτρεμισμού, όπως συνέβη με το επίσης ταχέως ανερχόμενο AfD στη Γερμανία, το οποίο εκφράζει πλέον 1 στους 4 πολίτες.
Διότι στην πραγματικότητα, το «ελάττωμα» της Δημοκρατίας δεν αφορά τους πολίτες της. Είναι ότι στηρίζεται αποκλειστικά στη δυνατότητα του «συστήματος» να λειτουργεί προς όφελος της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών, μέσω της δημοκρατικής εναλλαγής μεταξύ παρατάξεων, που εκπροσωπούν διαφορετικές οπτικές, αντιλήψεις και οικονομικά συμφέροντα.
Παλαιότερες δεκαετίες μάλιστα έδειξαν ότι τουλάχιστον από οικονομικής πλευράς δεν είναι αναγκαίο αυτό το όφελος να μοιράζεται ισομερώς, αρκεί να βελτιώνεται σταθερά το βιοτικό επίπεδο της κοινωνικής πλειοψηφίας, έστω και σε διαφορετικό βαθμό, χωρίς όμως ακραίες υπερβολές.
Η πικρή αλήθεια είναι ότι στην περίπτωση των περισσότερων χωρών της Δύσης, το «σύστημα», δηλαδή το κατεστημένο, σταμάτησε να λειτουργεί αποτελεσματικά, προς όφελος των μεγάλων πλειοψηφιών, περιλαμβάνοντας και τη μικρομεσαία τάξη. Κυρίως εξαιτίας μιας διαδικασίας διεθνούς διακυβέρνησης, με συγκεκριμένα πολιτικοοικονομικά όρια, την οποία ονόμασε «φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση».
Μέσα από αυτή τη διαδικασία, επήλθε η ενίσχυση της Ασίας (με πρώτη την Κίνα) και η σταδιακή αποβιομηχάνιση πολλών δυτικών χωρών, η ραγδαία αύξηση των ανισοτήτων στο εσωτερικό τους και η καλλιέργεια μιας «πολυπολιτισμικής» και αθεϊστικής ταυτότητας, ως καταπραϋντικό απέναντι στα μεταναστευτικά κύματα.
Επήλθε όμως και μια ακόμη συνέπεια. Η ολοένα και αυξανόμενη ταύτιση πολιτικών μεταξύ των λεγόμενων «συστημικών» παρατάξεων, σε σημείο που να είναι δυσδιάκριτες για τους περισσότερους οι ουσιαστικές διαφορές μεταξύ τους. Για ποιο λόγο; Διότι τα στενά πολιτικά όρια της εποχής της παγκοσμιοποίησης, ιδίως στον οικονομικό τομέα, δεν τους επιτρέπουν ουσιαστικές διαφοροποιήσεις.
Η αποτυχία της αλόγιστης παγκοσμιοποίησης
Ίσως τα πράγματα να ήταν διαφορετικά, εάν η παγκοσμιοποίηση είχε βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των δυτικών κοινωνιών. Συνέβη όμως το αντίθετο. Για λόγους που συνδέονται με τον τρόπο εφαρμογής της, βελτιώθηκε μεν το βιοτικό επίπεδο στον λεγόμενο σήμερα «Παγκόσμιο Νότο», χειροτέρεψε όμως, από πολλές πλευρές, στις δυτικές δημοκρατίες. Με εξαίρεση μικρά κοινωνικά ποσοστά που ωφελήθηκαν τα μέγιστα.
Απότοκο άλλωστε της αλόγιστης παγκοσμιοποίησης ήταν η επιταχυνόμενη συρρίκνωση του μεριδίου της Δύσης στην παγκόσμια οικονομική και γεωπολιτική σκηνή. Με επιπτώσεις που, παρά τη συνεχή διόγκωση του κρατικού δανεισμού, οδήγησαν μερίδα πολιτών να καταλήξει, είτε συνειδητά είτε διαισθητικά, σε ένα συμπέρασμα: Ότι το μέλλον μάλλον θα είναι χειρότερο και ότι η επόμενη γενιά θα περάσει χειρότερα από την προηγούμενη.
Ποιος φταίει για αυτό, ρωτούν τούτοι οι πολίτες, δίνοντας την απλούστερη απάντηση: «Το σύστημα, που δουλεύει για λίγους και όχι για τους περισσότερους». Κι έτσι απορρίπτουν συνολικά τα κόμματα που εκπροσωπούν αυτό το σύστημα, είτε κυβερνούν είτε αντιπολιτεύονται. Τα θεωρούν όψεις του ίδιου νομίσματος και ψάχνουν για λύσεις έξω από αυτό.
Κάποτε, όχι πολλά χρόνια πριν, γινόταν λόγος για τον κίνδυνο της «κοινωνίας των 2/3», όπου ένα μεγάλο μειοψηφικό μέρος της κοινωνίας θα ήταν αποκομμένο. Σήμερα, η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη. Σε πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, τα ποσοστά εκείνων που αισθάνονται αποκομμένοι από τα οφέλη του συστήματος έχουν αυξηθεί τόσο πολύ, που να αποτελούν -αθροιστικά- μεγάλες πλειοψηφίες.
Δεν είναι τυχαίο ότι τα εθνικιστικά αντισυστημικά κόμματα είναι πλέον πρώτα σε εκλογική απήχηση, από τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία ως τη Γερμανία, την Ιταλία και σχεδόν ολόκληρη την Κεντρική Ευρώπη. Όπως δεν είναι τυχαίο ότι επανεξελέγη στις ΗΠΑ, παρά την τεράστια κινητοποίηση εναντίον του, εντός και εκτός της χώρας, ο Ντόναλντ Τραμπ.
Ο Τραμπ και το επιτελείο του πραγματοποιούν ως τώρα αυτά που υποσχέθηκαν προεκλογικά: Επιχειρούν για λογαριασμό των ΗΠΑ τη μεταβολή των όρων της «φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης». Διότι κατέληξαν στην -ορθή- διαπίστωση ότι μετά τη γιγάντωση της Κίνας, εφόσον συνεχίσει ως έχει, θα καταλήξει αμετάκλητα εις βάρος τους.
Δεν θα μπορούσε άλλωστε να γίνει διαφορετικά. Ουδείς άλλος πλην των ΗΠΑ θα είχε τη δυνατότητα να αλλάξει το διεθνές σύστημα «εκ των έσω». Εκείνες το καθιέρωσαν με την ισχύ τους, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, εκείνες τώρα επιχειρούν να το «ξηλώσουν».
Το φαινόμενο Τραμπ και η διαφορά φάσης της Ευρώπης
Το γεγονός ότι στο τιμόνι βρίσκεται μια φιγούρα όπως αυτή του Τραμπ δεν πρέπει να εκπλήσσει. Σπανίως οι αλλαγές στα σημεία καμπής επέρχονται από πρόσωπα αποδεκτά στο σύστημα που τελειώνει, με τους ανάλογους κώδικες συμπεριφοράς.
Αυτό που θα έπρεπε να απασχολεί, τουλάχιστον την υπόλοιπη Δύση, είναι ότι σοβαρές δυνάμεις των ΗΠΑ, οικονομικές και άλλες, στήριξαν το «φαινόμενο» Τραμπ ώστε να επανέλθει στην προεδρία, γνωρίζοντας την ατζέντα του. Το ερώτημα εάν το έπραξαν διότι έβλεπαν το αδιέξοδο της προηγούμενης πολιτικής για τη διεθνή οικονομική και γεωπολιτική θέση των ΗΠΑ (άρα και για τη Δύση) δεν φαίνεται να ενδιαφέρει καθόλου το ευρωπαϊκό κατεστημένο.
Αντιθέτως, οι πολιτικές ηγεσίες της Ευρώπης δείχνουν να ακολουθούν σε όλο και περισσότερα θέματα το ειρωνικό απόφθεγμα που αποδίδεται στον Χέγκελ. «Εάν τα γεγονότα δεν συμφωνούν με τη θεωρία μου, τόσο το χειρότερο για τα γεγονότα».
Είτε πρόκειται για τον πόλεμο στην Ουκρανία, είτε για τις σχέσεις, οικονομικές και γεωπολιτικές, με τις ΗΠΑ, είτε ακόμη και για την ολοένα και μεγαλύτερη μετατόπιση της κοινής γνώμης, εκτός κατεστημένου, το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα φαίνεται ότι αρνείται να παραδεχτεί την αλλαγή οικονομικών και γεωπολιτικών συνθηκών και τα αποτελέσματά τους.
Προσπαθεί να ακολουθήσει την πεπατημένη της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, χωρίς να διερωτάται γιατί οι «πρωτομάστορές» της Αμερικανοί την κατεδαφίζουν.
Στο τέλος αυτού του αδιεξόδου όμως, το πιθανότερο είναι ότι βρίσκεται η πλήρης επικράτηση των «αντισυστημικών» στην Ευρώπη. Με ευθύνη του κατεστημένου, και όχι της Δημοκρατίας ή των «κοινωνικών δικτύων».
