Τι σημαίνει το δικαστικό μπλόκο για τους δασμούς Τραμπ
Ομοσπονδιακό δικαστήριο στη Νέα Υόρκη προκάλεσε σοβαρό πλήγμα στον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ την Τετάρτη, μπλοκάροντας το φιλόδοξο σχέδιό του να επιβάλει μαζικούς δασμούς στις εισαγωγές από σχεδόν κάθε χώρα του κόσμου.
Τριμελής επιτροπή του Δικαστηρίου Διεθνούς Εμπορίου των ΗΠΑ αποφάνθηκε ότι ο Τραμπ υπερέβη την εξουσία του όταν επικαλέστηκε τον Νόμο περί Διεθνών Οικονομικών Εξουσιών Έκτακτης Ανάγκης του 1977 (IEEPA), για να κηρύξει εθνική έκτακτη ανάγκη και να δικαιολογήσει τους ευρείς δασμούς.
Το Δικαστήριο Διεθνούς Εμπορίου έχει δικαιοδοσία σε αστικές υποθέσεις που αφορούν το εμπόριο, σημειώνει το Associated Press. Οι αποφάσεις του μπορούν να εφεσιβληθούν στο Εφετείο (στο οποίο προσφέρει η κυβέρνηση) και, τελικά, να φτάσουν μέχρι το Ανώτατο Δικαστήριο, όπου αναμένεται να καταλήξουν οι νομικές διαμάχες γύρω από τους δασμούς του Τραμπ.
Παραμένει ασαφές το πόσο γρήγορα θα τεθεί σε ισχύ η απόφαση της Τετάρτης, με το δικαστήριο να δίνει στην κυβέρνηση περιθώριο έως και 10 ημέρες για να προχωρήσει στις απαραίτητες διοικητικές ενέργειες για την άρση των δασμών. Ωστόσο, αν η απόφαση παραμείνει, ενδέχεται εντός λίγων ημερών να καταργηθούν οι νέοι δασμοί 30% των ΗΠΑ στις εισαγωγές από την Κίνα, οι δασμοί 25% σε προϊόντα από τον Καναδά και το Μεξικό, καθώς και οι δασμοί 10% στα περισσότερα άλλα αγαθά που εισέρχονται στις ΗΠΑ, σχολιάζει το Bloomberg.
Παρότι οι επενδυτές χαιρέτισαν την προοπτική απαλλαγής από τους δασμούς, υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με το αν η απόφαση αυτή αποτελεί μόνιμο πλήγμα για την προσπάθεια του Τραμπ να αναδιαμορφώσει το παγκόσμιο εμπόριο ή απλώς ένα προσωρινό εμπόδιο.
Ο Τραμπ και οι υποστηρικτές του έχουν επιτεθεί σε δικαστές χαρακτηρίζοντάς τους «μεροληπτικούς», ενώ η κυβέρνησή του έχει κατηγορηθεί ότι δεν συμμορφώθηκε πλήρως με άλλες δικαστικές αποφάσεις στο παρελθόν, γεγονός που εγείρει ερωτήματα για το αν θα συμμορφωθεί αυτή τη φορά.
Ένας εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου απέρριψε την απόφαση χαρακτηρίζοντάς την «πράξη μη εκλεγμένων δικαστών» που «δεν θα έπρεπε να έχουν την εξουσία να αποφασίζουν πώς να αντιμετωπιστεί σωστά μια εθνική έκτακτη ανάγκη».
«Η μη αμοιβαία μεταχείριση των ΗΠΑ από ξένες χώρες έχει τροφοδοτήσει τα ιστορικά και επίμονα ελλείμματα εμπορικού ισοζυγίου της Αμερικής», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Κους Ντεσάι. «Αυτά τα ελλείμματα έχουν δημιουργήσει μια εθνική κρίση που έχει αποδεκατίσει τις αμερικανικές κοινότητες, έχει αφήσει πίσω τους εργαζόμενούς μας και έχει αποδυναμώσει τη βιομηχανική μας αμυντική βάση -γεγονότα που το δικαστήριο δεν αμφισβήτησε».
Αν η απόφαση δεν ανατραπεί ή δεν αγνοηθεί, μία από τις συνέπειες θα μπορούσε να είναι η αύξηση των δημοσιονομικών ανησυχιών, σε μια περίοδο που οι αγορές ομολόγων αμφισβητούν την πορεία του διογκούμενου αμερικανικού χρέους. Η κυβέρνηση Τραμπ είχε χρησιμοποιήσει τα αυξημένα έσοδα από δασμούς ως αντιστάθμισμα για τις φορολογικές περικοπές στο νομοσχέδιο, «ένα μεγάλο, όμορφο νομοσχέδιο» που βρίσκεται τώρα στο Κογκρέσο και εκτιμάται ότι θα κοστίσει 3,8 τρισεκατομμύρια δολάρια μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Επίσης τίθεται εν αμφιβόλω το περίγραμμα εμπορικής συμφωνίας που ο Τραμπ είχε καταλήξει με το Ηνωμένο Βασίλειο νωρίτερα τον Μάιο. Προβλέπει την επιβολή δασμού 10% από τις ΗΠΑ σε όλες τις εισαγωγές από το Ηνωμένο Βασίλειο, που θα είναι άκυρος αν η απόφαση της Τετάρτης παραμείνει σε ισχύ.
«Δεν καταλαβαίνω γιατί οποιαδήποτε χώρα θα ήθελε να εμπλακεί σε διαπραγματεύσεις για την άρση δασμών που τώρα έχουν κηρυχθεί παράνομοι», δήλωσε η Τζένιφερ Χίλμαν, καθηγήτρια Νομικής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Τζορτζτάουν, πρώην δικαστής του ΠΟΕ και νομική σύμβουλος του Αμερικανικού Εμπορικού Αντιπροσώπου. «Πρόκειται για μια πολύ ξεκάθαρη απόφαση ότι οι παγκόσμιοι αμοιβαίοι δασμοί είναι απλώς παράνομοι».
Η Χίλμαν τόνισε ότι το δικαστήριο έκρινε επίσης πως ο Τραμπ δεν μπορεί απλώς να επιβάλλει δασμούς ως μοχλό πίεσης σε διαπραγματεύσεις. «Αυτό που λέει το δικαστήριο είναι ότι η δημιουργία πίεσης δεν αποτελεί νόμιμη χρήση των δασμών», είπε. «Κατά τη γνώμη μου, πρόκειται για μια πάρα πολύ σημαντική απόφαση».
Η Χίλμαν και άλλοι νομικοί ειδικοί επεσήμαναν ότι ο Τραμπ διαθέτει και άλλες νομικές εξουσίες στις οποίες μπορεί να στηριχθεί. Καμία όμως δεν του παρέχει τις ευρείες εξουσίες που επικαλέστηκε μέσω του Νόμου περί Διεθνών Εξουσιών Οικονομικής Έκτακτης Ανάγκης (IEEPA).
Μια διάταξη του Νόμου περί Εμπορίου του 1974 δίνει στους προέδρους την εξουσία να επιβάλλουν δασμούς έως 15% για διάστημα έως και 150 ημερών, αλλά μόνο σε περίπτωση κρίσης ισοζυγίου πληρωμών -κάτι που ο Τραμπ ενδέχεται να μη θέλει να κηρύξει, δεδομένου του τρέχοντος νευρικού κλίματος στις αγορές ομολόγων, σύμφωνα με τη Χίλμαν.
Ο Τραμπ θα μπορούσε επίσης να επικαλεστεί άλλες εξουσίες για να επιβάλει δασμούς σε επιμέρους τομείς ή χώρες, όπως είχε κάνει και στην πρώτη του θητεία. Τους τελευταίους μήνες, έχει ήδη χρησιμοποιήσει εξουσίες που σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια για να επιβάλει δασμούς σε εισαγόμενα προϊόντα χάλυβα, αλουμινίου και αυτοκινήτων, και έχει ξεκινήσει επτά ακόμη έρευνες που αφορούν τομείς όπως τα φαρμακευτικά προϊόντα, η ξυλεία και τα κρίσιμα ορυκτά.
«Η εργαλειοθήκη της κυβέρνησης Τραμπ δεν θα είναι εντελώς άδεια», δήλωσε ο Ντμίτρι Γκροζουμπίνσκι, διευθυντής του ExplainTrade και συγγραφέας του βιβλίου Why Politicians Lie About Trade, σε συνέντευξή του στο Bloomberg TV.
Goldman Sachs: Θα βρει άλλους τρόπους
Η δικαστική απόφαση που επιδιώκει να μπλοκάρει τους δασμούς «Liberation Day» του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ αποτελεί μόνο μια προσωρινή οπισθοδρόμηση για την εμπορική του ατζέντα και μπορεί να αντισταθμιστεί από άλλους δασμούς, σύμφωνα με αναλυτές της Goldman Sachs.
Ο Λευκός Οίκος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει άλλα εργαλεία για να καλύψει αυτή την απώλεια, ανέφεραν οι οικονομολόγοι της τράπεζας σε σημείωμα προς τους πελάτες την Πέμπτη.
«Αυτή η απόφαση αποτελεί ένα πισωγύρισμα για τα σχέδια δασμών της κυβέρνησης και αυξάνει την αβεβαιότητα, αλλά ίσως δεν αλλάξει το τελικό αποτέλεσμα για τους περισσότερους μεγάλους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ», έγραψε ο επικεφαλής πολιτικός οικονομολόγος των ΗΠΑ Άλεκ Φίλιπς. «Προς το παρόν, αναμένουμε ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα βρει άλλους τρόπους για να επιβάλει δασμούς».
Ποιους δασμούς μπλόκαρε το δικαστήριο;
Η απόφαση του δικαστηρίου ακυρώνει τους δασμούς που επέβαλε ο Τραμπ τον περασμένο μήνα σχεδόν σε όλους τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, καθώς και τους προγενέστερους δασμούς σε Κίνα, Μεξικό και Καναδά.
Στις 2 Απριλίου, ο Τραμπ επέβαλε «ανταποδοτικούς» δασμούς έως και 50% σε χώρες με τις οποίες οι ΗΠΑ έχουν εμπορικό έλλειμμα και βασικούς δασμούς 10% σε σχεδόν όλους τους υπόλοιπους. Αργότερα ανέστειλε για 90 ημέρες τους ανταποδοτικούς δασμούς, για να δοθεί χρόνος στις χώρες να μειώσουν τα εμπόδια στις αμερικανικές εξαγωγές. Ωστόσο, διατήρησε τους βασικούς δασμούς σε ισχύ.
Επικαλέστηκε τον IEEPA ισχυριζόμενος πως τα χρόνια εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ συνιστούν «εθνική έκτακτη ανάγκη». Τον Φεβρουάριο είχε επικαλεστεί τον ίδιο νόμο για να επιβάλει δασμούς στον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα, υποστηρίζοντας ότι η παράνομη ροή μεταναστών και ναρκωτικών διαμέσου των συνόρων συνιστά εθνική κρίση.
Το Σύνταγμα των ΗΠΑ αναθέτει στο Κογκρέσο την εξουσία για την επιβολή φόρων, συμπεριλαμβανομένων των δασμών. Ωστόσο, οι νομοθέτες έχουν σταδιακά παραχωρήσει περισσότερες εξουσίες στους προέδρους -και ο Τραμπ έκανε εκτενή χρήση αυτών των εξουσιών.
Οι δασμοί αμφισβητούνται μέσω τουλάχιστον επτά αγωγών. Στην απόφαση της Τετάρτης, το δικαστήριο συνένωσε δύο υποθέσεις -μία από πέντε μικρές επιχειρήσεις και άλλη μία από 12 πολιτείες των ΗΠΑ.
Η απόφαση δεν ακυρώνει άλλους δασμούς του Τραμπ, όπως εκείνους για χάλυβα, αλουμίνιο και αυτοκίνητα, οι οποίοι βασίστηκαν σε διαφορετικό νόμο που απαιτεί έρευνα από το Υπουργείο Εμπορίου και δεν μπορούν να επιβληθούν κατά βούληση του προέδρου.
Γιατί αποφάσισε το δικαστήριο κατά του προέδρου;
Η κυβέρνηση υποστήριξε ότι τα δικαστήρια είχαν εγκρίνει τη χρήση έκτακτων εξουσιών από τον τότε πρόεδρο Ρίτσαρντ Νίξον το 1971, σε οικονομική κρίση που προέκυψε από την αποσύνδεση του δολαρίου από τον χρυσό. Η κυβέρνηση Νίξον είχε επικαλεστεί τον Νόμο του 1917 “Trading With the Enemy”, που αποτέλεσε τη βάση για τη διατύπωση του IEEPA.
Όμως το δικαστήριο διαφώνησε, αποφασίζοντας ότι οι ευρείς δασμοί του Τραμπ υπερέβησαν τις εξουσίες του βάσει του IEEPA. Επιπλέον, έκρινε ότι οι δασμοί δεν αντιμετώπιζαν τα προβλήματα που υποτίθεται ότι θα έλυναν. Οι πολιτείες υπογράμμισαν ότι τα εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ δεν συνιστούν «ξαφνική» έκτακτη ανάγκη, καθώς η χώρα τα παρουσιάζει επί 49 συνεχόμενα έτη, σε περιόδους ακμής και ύφεσης.
Ποιο είναι το μέλλον της εμπορικής πολιτικής Τραμπ;
Η Γουέντι Κάτλερ, πρώην Αμερικανίδα διαπραγματεύτρια και νυν αντιπρόεδρος στο Asia Society Policy Institute, δήλωσε ότι η απόφαση δημιουργεί νέα δεδομένα.
«Οι εταίροι που διαπραγματεύονται σκληρά κατά τη διάρκεια της 90ήμερης παύσης δασμών ενδέχεται να καθυστερήσουν παραχωρήσεις προς τις ΗΠΑ μέχρι να ξεκαθαρίσει η νομική κατάσταση», σημείωσε.
Ομοίως, οι επιχειρήσεις ίσως χρειαστεί να αναθεωρήσουν τον τρόπο λειτουργίας των εφοδιαστικών αλυσίδων τους, επιταχύνοντας τις αποστολές προς τις ΗΠΑ, για να προλάβουν το ενδεχόμενο επαναφοράς των δασμών μετά από έφεση.
Το δικαστήριο επεσήμανε ότι ο Τραμπ διατηρεί πιο περιορισμένες εξουσίες για την επιβολή δασμών μέσω του Νόμου Εμπορίου του 1974, ο οποίος περιορίζει τους δασμούς στο 15% και μόνο για 150 ημέρες με χώρες που παρουσιάζουν μεγάλα εμπορικά ελλείμματα.
Προς το παρόν, η απόφαση του δικαστηρίου «καταρρίπτει τη βάση του Τραμπ για τη χρήση ομοσπονδιακών εξουσιών έκτακτης ανάγκης για την επιβολή δασμών, υπερβαίνοντας την εξουσία του Κογκρέσου και παραβιάζοντας την έννοια της νομικής διαδικασίας», δήλωσε ο καθηγητής εμπορικής πολιτικής Έσβαρ Πρασάντ του Πανεπιστημίου Κορνέλ.
«Η απόφαση καταδεικνύει ξεκάθαρα ότι οι ευρείς δασμοί που επιβλήθηκαν μονομερώς από τον Τραμπ συνιστούν κατάχρηση της εκτελεστικής εξουσίας».
