Εξωδικαστική επίλυση διαφορών
Τα προβλήματα για την απονομή και λειτουργία της Δικαιοσύνης διαχρονικά είναι τόσο πολλά, που θα μπορούσε κάποιος να την παρομοιάσει σαν ένα καράβι που μπάζει νερά από παντού και κινδυνεύει να βουλιάξει, αλλά εξακολουθεί να επιπλέει χάριν στις προσπάθειες φιλότιμων δικαστών και με την αρωγή της Πολιτείας, που κατά καιρούς θεσπίζει μετά δισταγμού (γιατί αποφεύγει να συγκρουστεί με τον ισχυρό συνδικαλισμό των δικηγόρων) κάποιες όχι ολοκληρωμένες ρυθμίσεις, που σαν μερεμέτια ανακουφίζουν κάπως την ένταση σε κάποιες προβληματικές καταστάσεις.
Του Λέανδρου Ρακιντζή, Αρεοπαγίτης ε.τ.
Τέτοιες υπήρξαν οι κατά καιρούς θεσπισθείσες παραγραφές ή αποποινικοποιήσεις αδικημάτων για την ποινική διαδικασία ή απλουστεύσεις διαδικασιών στην πολιτική και διοικητική διαδικασία, χωρίς όμως απτά αποτελέσματα γιατί η καθυστέρηση απονομής δικαιοσύνης συνεχίζεται. Πρόσφατα σειρά τυπικών δικαστικών διαδικασιών και πράξεων ανατέθηκε αποκλειστικά σε δικηγόρους κι έτσι απαλλάχθηκε η Δικαιοσύνη του φόρτου για τη διεξαγωγή των πράξεων αυτών.
Στην παραπάνω παρομοίωση της Δικαιοσύνης σαν πλοίου που, όταν κινδυνεύει να βουλιάξει, το πλήρωμα πετάει στη θάλασσα διάφορα βαριά αντικείμενα και το φορτίο το μεταφορτώνει σε άλλο πλοίο για να το ελαφρύνει, συγκαταλέγω και την εξαγγελθείσα ρύθμιση, που η Πολιτεία με νομοθετική μεταρρύθμιση αφαιρεί από τη δικαιοδοσία της Δικαιοσύνης χιλιάδες υποθέσεις για αστικές και εμπορικές διαφορές και θεσπίζει την επίλυσης τους εξωδικαστικά. Συγκεκριμένα: σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, βρίσκεται στο στάδιο της επεξεργασίας στο Υπουργείο Δικαιοσύνης νομοσχέδιο που θα αλλάξει τα δεδομένα στην αποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης και θα συμβάλλει στη σύντομη εκκαθάριση χιλιάδων υποθέσεων γεγονός που έχει αποτελέσει εξαγγελία του Πρωθυπουργού. Οι νέες ρυθμίσεις, αφού περάσουν το στάδιο της διαβούλευσης, θα λάβουν τη μορφή δικαστικού κώδικα, που σημαίνει ότι θα ψηφιστούν σαν ενιαίο νομοθέτημα από τη Βουλή.
Δεν γνωρίζω αν η εξωδικαστική επίλυση των συγκεκριμένων διαφορών θα είναι υποχρεωτική ή κατόπιν επιλογής των διαδίκων και αν καταλαμβάνει και τις εκκρεμείς ήδη υποθέσεις, πιστεύω όμως ότι θα είναι προαιρετική, γιατί το αντίθετο θα αντίκειται στο άρθρο 8 του Συντάγματος: “Κανείς δεν στερείται με τη θέληση του τον δικαστή που του έχει ορίσει ο νόμος”. Είναι γεγονός ότι η εξώδικη επίλυση της διαφοράς που προβλέπεται από το ΚΠολΔ όχι μόνο δεν απόδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αλλά μάλλον δημιούργησε περαιτέρω καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης και επιπλέον έξοδα στους διαδίκους.
Για να επιτύχει λοιπόν η νέα ρύθμιση σε βαθμό ώστε το 30% των υποθέσεων να επιλύονται εξωδικαστικά, πρέπει να δοθούν ισχυρά κίνητρα και αντικίνητρα στους διαδίκους, αλλά κυρίως στους δικηγόρους τους. Ασφαλώς όλοι γνωρίζουμε το παλιό ανέκδοτο, που δεν ξέρω αν είναι αληθινό ή bene trovato “νεαρός δικηγόρος γιος δικηγόρου, κλείνει συμβιβαστικά μια υπόθεση που ήταν 25 χρόνια ανοικτή, το λέει στο πατέρα του και αυτός του λέει, τι έκανες; Με αυτή την υπόθεση σε σπούδασα, προίκισα την αδελφή σου και ζούσαμε όλα αυτά τα χρόνια”.
Σύμφωνα πάντοτε με δημοσιογραφικές πληροφορίες θα θεσπιστούν τέσσερεις άξονες για εξωδικαστική επίλυση διαφορών :
1. Διαμεσολάβηση,αντικείμενο: αστικές διαφορές, μισθωτικές, εργατικές, αλλά και ιδιωτικές διαφορές με το Δημόσιο. Διαμεσολαβητές: δικηγόροι ή άλλοι εξειδικευμένοι επαγγελματίες
2. Δικαστική διαμεσολάβηση αντικείμενο: αστικές και άλλες διαφορές και για πρώτη φορά οικογενειακές διαφορές. Διαμεσολαβητές: μόνο δικαστές.
3. Εμπορική διαμεσολάβηση Αντικείμενο: διαφορές μεταξύ εμπόρων,μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Διαμεσολαβητές: δικηγόροι και άλλοι πιστοποιημένοι επαγγελματίες.
4. Διαιτησία Αντικείμενο: διαφορές από μεγάλες συμβάσεις, μεγάλες επενδύσεις. Διαμεσολαβητές: επίτιμοι δικαστικοί, δικηγόροι,καθηγητές πανεπιστημίου, εξειδικευμένοι επιστήμονες.
Σε πρώτη ανάγνωση η νέα προσπάθεια για την εξωδικαστική επίλυση των διαφορών φαίνεται ελπιδοφόρα και θα απαλλάξει τα δικαστήρια από υπολογίσιμο όγκο υποθέσεων, εφόσον το σύστημα λειτουργήσει σωστά, όχι όμως το 30% ,που είναι υπερβολικά φιλόδοξο, λαμβανομένων υπόψη των προσπαθειών του παρελθόντος που δεν απόδωσαν.
Σύμφωνα με τα παραπάνω όλα τα μέτρα είναι απλά μερεμέτια, που μόνο και με την αλλαγή νοοτροπίας των δικαστών, θα μπορούσαν σε βάθος χρόνου να επιλύσουν τα προβλήματα της δικαιοσύνης.
