Φόβοι για κρίση τύπου 2008 από το σκιώδες τραπεζικό σύστημα…
«Κατσαρίδες» παντού – Φόβοι για κρίση τύπου 2008 από το σκιώδες τραπεζικό σύστημα – Συναγερμός από HSBC, ΔΝΤ, JP Morgan
Ο εφιάλτης μιας νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης αρχίζει να πλανάται ξανά πάνω από τις αγορές. Η HSBC, μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το σκιώδες τραπεζικό σύστημα (shadow banking), το αδιαφανές εκείνο δίκτυο ιδιωτικών δανειστών και επενδυτικών κεφαλαίων που λειτουργεί έξω από κάθε αυστηρή εποπτεία.
Μετά τις ξαφνικές καταρρεύσεις εταιρειών στις ΗΠΑ και την προειδοποίηση του επικεφαλής της JP Morgan, Jamie Dimon, ότι «όταν βλέπεις μια κατσαρίδα, υπάρχουν κι άλλες», οι ανησυχίες για αλυσιδωτές επιπτώσεις θυμίζουν έντονα το κλίμα πριν το κραχ του 2008.
Το ΔΝΤ και η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών προειδοποιούν για «κρυφούς κινδύνους» και πιθανές συστημικές επιπτώσεις, καθώς η αδιαφάνεια και η υπερμόχλευση απειλούν να διαβρώσουν τα θεμέλια του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Κατάσταση επιφυλακής
Η HSBC δήλωσε ότι βρίσκεται σε κατάσταση επιφυλακής για μια πιθανή κρίση στο «σκιώδες τραπεζικό σύστημα» (shadow banking), καθώς εντείνονται οι ανησυχίες γύρω από τη βιομηχανία του ιδιωτικού δανεισμού (private credit).
Η Pam Kaur, οικονομική διευθύντρια (CFO) της HSBC, ανέφερε την Τρίτη 29/10 ότι η τράπεζα έχει σχετικά μικρή έκθεση στον κλάδο των ιδιωτικών δανείων, αλλά ανησυχεί για τους «δευτερογενείς και τριτογενείς κινδύνους» που μπορεί να προκύψουν εάν τα προβλήματα αρχίσουν να επηρεάζουν ευρύτερα τον τομέα.
Όπως δήλωσε, «Αυτό που με ανησυχεί περισσότερο -και έχω περάσει από κρίσεις στο παρελθόν ως επικεφαλής διαχείρισης κινδύνου- είναι ο δεύτερος και ο τρίτος βαθμός κινδύνου που προέρχεται από αντισυμβαλλόμενους οι οποίοι μπορεί να επηρεαστούν από μια κατάσταση… γι’ αυτό το παρακολουθούμε πολύ στενά».
Η Kaur πρόσθεσε ότι είναι δύσκολο να παρακολουθήσει κανείς τους πιθανούς κινδύνους που ενδέχεται να αντιμετωπίζει η τράπεζα από ενδεχόμενες αναταράξεις στον κλάδο του σκιώδους τραπεζικού συστήματος, καθώς μεγάλο μέρος του κινδύνου είναι έμμεσο.
Οι ανησυχίες έχουν αυξηθεί μετά τις καταρρεύσεις της αμερικανικής εταιρείας ανταλλακτικών αυτοκινήτων First Brands και της Tricolor, μιας αμερικανικής εταιρείας ενυπόθηκων δανείων για αγορά αυτοκινήτων υψηλού ρίσκου (subprime).
Και οι δύο κατέρρευσαν ξαφνικά και εξαρτώνταν σε μεγάλο βαθμό από την ιδιωτική πίστωση – έναν τομέα του χρηματοπιστωτικού συστήματος που συχνά αποκαλείται «σκιώδης τραπεζική».
Αυτός ο τύπος χρηματοδότησης περιλαμβάνει τη χορήγηση δανείων σε εταιρείες από επενδυτικά κεφάλαια (private equity) και άλλους μη τραπεζικούς δανειστές.
Έχουν εκφραστεί ανησυχίες για την έλλειψη διαφάνειας στην αγορά των 3 τρισ. δολαρίων (περίπου 2,2 τρισ. λιρών) και για την πιθανότητα χαλαρών πιστωτικών κριτηρίων.
Τι είναι η ιδιωτική πίστωση (Private Credit);
Η ιδιωτική πίστωση είναι μια μορφή «σκιώδους τραπεζικής», όπου τα δάνεια προέρχονται όχι από τράπεζες, αλλά από hedge funds και ιδιώτες χρηματοδότες. Συνήθως αναφέρεται στον άμεσο δανεισμό και την έκδοση ιδιωτικού χρέους, και όχι σε διαπραγματεύσιμα περιουσιακά στοιχεία όπως τα ομόλογα.
Οι επενδύσεις σε private credit προσφέρουν υψηλότερες αποδόσεις σε σχέση με τα περισσότερα εταιρικά ή κρατικά ομόλογα. Η αγορά δεν ρυθμίζεται ούτε στο Ηνωμένο Βασίλειο ούτε στις Ηνωμένες Πολιτείες, με το σκεπτικό ότι αφορά θεσμικούς επενδυτές που δεν χρειάζονται κρατική εποπτεία. Αυτό έχει τροφοδοτήσει φόβους ότι νέες καταρρεύσεις μπορεί να είναι επικείμενες.
Ο διευθύνων σύμβουλος της JP Morgan, Jamie Dimon, δήλωσε: «Όταν βλέπεις μια κατσαρίδα, πιθανότατα υπάρχουν κι άλλες». Η ίδια η JP Morgan κατέγραψε ζημία 170 εκατ. δολαρίων λόγω της έκθεσής της στην Tricolor.
Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) — γνωστή ως «η κεντρική τράπεζα των κεντρικών τραπεζών» — προειδοποίησε αυτή την εβδομάδα ότι ο κλάδος ασφαλειών ζωής μπορεί να είναι εκτεθειμένος σε κρυφούς κινδύνους, εξαιτίας της αυξανόμενης συμμετοχής του στην ιδιωτική πίστωση.
Η BIS τόνισε ότι «πολλές από αυτές τις επενδύσεις είναι πιο αδιαφανείς, με πληροφορίες που δύσκολα εντοπίζονται σε κοινές πηγές δεδομένων», σε σύγκριση με το δημόσιο χρέος που διαπραγματεύεται στις αγορές.
Οι ασφαλιστικές εταιρείες που υποστηρίζονται από επενδυτικά κεφάλαια έχουν δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις λεγόμενες “private letters”, δηλαδή ιδιωτικές αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας, οι οποίες δεν μπορούν να διασταυρωθούν από ρυθμιστικές αρχές ή αναλυτές.
Η BIS προειδοποίησε: «Οι ιδιωτικές αξιολογήσεις δεν δημοσιοποιούνται, κάτι που εμποδίζει την εξωτερική επαλήθευση και διευκολύνει το “ψώνισμα αξιολογήσεων” (rating shopping). Οι αξιολογήσεις αυτές προέρχονται κυρίως από μικρότερα γραφεία αξιολόγησης, τα οποία μπορεί να έχουν εμπορικά κίνητρα να δίνουν πιο ευνοϊκές βαθμολογίες».
Και κατέληξε: «Αυτή η έλλειψη διαφάνειας μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολικά αισιόδοξες εκτιμήσεις της πιστοληπτικής ικανότητας και, κατ’ επέκταση, σε ανεπαρκώς κεφαλαιοποιημένες τοποθετήσεις».
Goldman Sachs: Δεν υπάρχουν ενδείξεις συστημικού κινδύνου
Ο διευθύνων σύμβουλος της Goldman Sachs, David Solomon, υποβάθμισε την Τρίτη 29/10 τους φόβους για μια συστημική κρίση στο σκιώδες τραπεζικό σύστημα.
Ο Solomon, που ηγείται της επενδυτικής τράπεζας από το 2018, δήλωσε ότι οι πρόσφατες χρεοκοπίες της First Brands και της Tricolor ήταν «μεμονωμένα γεγονότα» και όχι σημάδι μιας ευρύτερης κρίσης.
Σε συνέντευξή του στο Bloomberg TV, είπε: «Δεν βλέπω τίποτα που να με κάνει να πιστεύω ότι έχουμε μπροστά μας ένα συστημικό πρόβλημα».
Πρόσθεσε ότι, παρόλο που ένα οικονομικό σοκ θα μπορούσε να οδηγήσει σε περισσότερες ζημίες σε άλλες συμφωνίες ιδιωτικού χρέους, «αυτό είναι διαφορετικό από μια συστημική κρίση».
Η HSBC και η Goldman Sachs δεν είχαν άμεση έκθεση ούτε στη First Brands ούτε στην Tricolor.
Τα σχόλια της Kaur έγιναν αφότου η HSBC ανακοίνωσε πτώση 14% στα προ φόρων κέρδη της, στα 7,3 δισ. δολάρια, μετά από ζημία 1,1 δισ. που συνδέεται με το σχήμα Ponzi του Bernie Madoff.
Το Herald Fund SPC, ένα hedge fund που υπήρξε θύμα της απάτης του Μάντοφ, είχε υποβάλει αγωγή εναντίον της μονάδας της HSBC στο Λουξεμβούργο σχετικά με την επένδυσή του το 2009.
Ένα τοπικό δικαστήριο αποφάσισε υπέρ του fund αυτή την εβδομάδα, ενώ η HSBC δήλωσε ότι θα ασκήσει έφεση στην απόφαση.
Η Πόλη του Λονδίνου φοβάται τις «κατσαρίδες»
Στο μεταξύ, η κρίση της σκιώδους τραπεζικής των Ηνωμένων Πολιτειών έχει πλέον φτάσει και στις βρετανικές ακτές. Ένα αδιαφανές τμήμα του χρηματοπιστωτικού συστήματος, που θεωρούνταν κυρίως προνόμιο απρόσωπων αμερικανικών εταιρειών ιδιωτικών επενδύσεων (private equity), έχει παρασύρει στα δίχτυά του τα μεγαλύτερα ιδρύματα της City του Λονδίνου, δελεάζοντάς τα με την υπόσχεση αποδόσεων ανώτερων της αγοράς.
Οι μεγαλύτερες τράπεζες της Βρετανίας, μεγάλο μέρος του ασφαλιστικού κλάδου και οι πάροχοι συντάξεων έχουν τοποθετήσει δισεκατομμύρια σε συμφωνίες δανεισμού, οι οποίες πλέον εξετάζονται εξονυχιστικά μετά από μια σειρά σοβαρών αποτυχιών.
Σε ένδειξη του πόσο μακριά έχουν φτάσει οι θεσμικοί επενδυτές σε άγνωστα εδάφη, η Phoenix Group, εισηγμένη στον FTSE 100 και γνωστή κυρίως για τα παραδοσιακά συνταξιοδοτικά της προϊόντα, συμμετείχε πέρυσι σε κοινοπραξία επενδυτών που ανέλαβε την αναχρηματοδότηση ύψους 1,3 δισ. λιρών του Αεροδρομίου του Εδιμβούργου.
Θεωρητικά, οι επενδύσεις σε ιδιωτική πίστη (private credit) προσφέρουν υψηλότερες αποδόσεις σε επενδυτές που είναι διατεθειμένοι να «κλειδώσουν» τα κεφάλαιά τους, με μεγαλύτερη αξιοπιστία από τις μετοχές.
Αυτό καθιστά την αγορά, γνωστή και ως «σκιώδη τραπεζική», ελκυστική για θεσμικούς επενδυτές με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Οι συμφωνίες ιδιωτικής πίστης έχουν παρουσιάσει προβλήματα και στο παρελθόν, αλλά οι συνέπειες παρέμεναν περιορισμένες. Ωστόσο, η αδιαφάνεια της αγοράς έχει οδηγήσει επανειλημμένα σε καταρρεύσεις υπερχρεωμένων εταιρειών, αφήνοντας τους δανειστές εκτεθειμένους σε τεράστιες ζημιές.
Ο επικεφαλής της Barclays, CS Venkatakrishnan, αναγκάστηκε την περασμένη εβδομάδα να υπερασπιστεί τις πρακτικές δανεισμού της τράπεζας, αφού αυτή βρέθηκε εκτεθειμένη στην κατάρρευση της Tricolor, που κατέρρευσε τον περασμένο μήνα εν μέσω κατηγοριών για απάτη.
Ο ίδιος δήλωσε ότι η Barclays «λειτουργεί με πολύ αυστηρό έλεγχο κινδύνου» και είναι ικανοποιημένη με τα πρότυπα δανεισμού της, αποκαλύπτοντας ότι διαθέτει 20 δισ. λίρες σε δάνεια ιδιωτικής πίστης.
Ο Venkatakrishnan υποστήριξε πως η τράπεζα έχει «τα σωστά μέτρα ελέγχου», απαντώντας στις προειδοποιήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), της Τράπεζας της Αγγλίας και της Wall Street για την αυξανόμενη έκθεση του τραπεζικού συστήματος στον κλάδο.
Ο Andrew Bailey, διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, δήλωσε ότι η κατάσταση θυμίζει σε ορισμένα σημεία την περίοδο πριν από την κρίση του 2008, εκφράζοντας ανησυχία ότι τα προβλήματα μπορεί να είναι συστημικά.
«Το μεγάλο ερώτημα», είπε, «είναι αν αυτές οι περιπτώσεις είναι μεμονωμένες ή αν αποτελούν το “καναρίνι στο ανθρακωρυχείο” — αν δηλαδή μας προειδοποιούν για κάτι πιο θεμελιώδες στον τομέα των ιδιωτικών χρηματοδοτήσεων και περιουσιακών στοιχείων».
Επίσης, την περασμένη εβδομάδα, το ΔΝΤ προειδοποίησε ότι μια ύφεση θα μπορούσε να έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς οι τράπεζες εκτίθενται ολοένα περισσότερο σε έναν κλάδο χωρίς επαρκή ρύθμιση.
Μία από τις πρώτες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν ο Bailey και η Αρχή Χρηματοπιστωτικής Συμπεριφοράς (FCA) είναι να καταγράψουν την πραγματική έκθεση του βρετανικού τομέα.
Η NatWest διαθέτει ήδη περίπου 5 δισ. λίρες σε δάνεια ιδιωτικής πίστης.
Οι όροι της επένδυσης της Phoenix Group στο Αεροδρόμιο του Εδιμβούργου παραμένουν εμπιστευτικοί, όμως ο ασφαλιστικός όμιλος διαθέτει συνολικά πάνω από 15 δισ. λίρες σε επενδύσεις ιδιωτικής πίστης.
Η L&G έχει συνάψει συμφωνία με την Blackstone, βάσει της οποίας θα επενδύει το 10% όλων των μελλοντικών πωλήσεων από τα συνταξιοδοτικά της προϊόντα στις συμφωνίες ιδιωτικής πίστης της Blackstone.
Ο Mike Eakins, επικεφαλής επενδύσεων της Phoenix Group, δήλωσε:
«Οι εταιρείες στις οποίες δανείζουμε —δημόσιες και ιδιωτικές— είναι πολύ σταθερές, με προβλέψιμα έσοδα και κέρδη εδώ και πολλά χρόνια. Όταν οι άνθρωποι ακούν “ιδιωτική πίστη”, θεωρούν λογικά ότι υπάρχει περισσότερος κίνδυνος, αλλά για τους ασφαλιστές αυτό δεν ισχύει».
Οι ασφαλιστές υποστηρίζουν ότι τα μεγάλα αποθεματικά που υποχρεούνται να διατηρούν τους προστατεύουν από πιθανή κρίση. Παρ’ όλα αυτά, οι αναλυτές προειδοποιούν ότι η έλλειψη διαφάνειας καθιστά δύσκολο να εντοπιστούν οι κίνδυνοι πριν εκδηλωθούν.
Ο Vivek Raja, αναλυτής της Shore Capital, είπε: «Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η αδιαφάνεια. Δεν καταλαβαίνεις ότι τα πράγματα έχουν εκτροχιαστεί μέχρι να σου έρθει κατάμουτρα».
Και προειδοποίησε: «Η εμπλοκή τόσο πολλών και μεγάλων θεσμών στην ιδιωτική πίστη σημαίνει ότι οποιαδήποτε κατάρρευση μπορεί να έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις σε όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Έχει δημιουργηθεί ένα ολόκληρο οικοσύστημα διασυνδεδεμένων κινδύνων — κι αν κάτι αρχίσει να ξετυλίγεται, η επίδραση μπορεί να είναι καταρρακτώδης».
