Μπορεί οι μέτοχοι των τραπεζών να έχουν περισσότερο από μια δεκαετία να εισπράξουν μέρισμα, καθώς από το 2010 και μετά ο τραπεζικός κλάδος συμπαρασύρθηκε από την κρίση παρουσιάζοντας ζημιές πολλών δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ, ωστόσο στην εικόνα αυτή υπάρχει μια μεγάλη εξαίρεση: η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ).
Οι ιδιώτες μέτοχοι της ΤτΕ όχι απλά διασώθηκαν από την καταστροφή (οι μέτοχοι των τραπεζών είδαν δυο φορές τις επενδύσεις τους να μηδενίζονται λόγω των ανακεφαλαιοποιήσεων) αλλά είχαν την τύχη να απολαμβάνουν κάθε χρόνο μια ιδιαίτερα υψηλή μερισματική απόδοση. Για τις χρήσεις από το 2010 έως το 2020 κυμάνθηκε από 5,65% έως 3,19% ενώ η μέση ετήσια μερισματική απόδοση διαμορφώθηκε στο 4,48%.
Είναι χαρακτηριστικό ότι αν είχε επενδύσει κάποιος το 2011, 5.000 ευρώ για την αγορά μετοχών συστημικής τράπεζας σήμερα έχει χάσει το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων του, ενώ αν είχε επενδύσει το ποσό για την αγορά μετοχών της Τράπεζας της Ελλάδος θα αποκτούσε περίπου 400 μετοχές (με τιμή αγοράς 12,6 ευρώ) οι οποίες σήμερα, με τρέχουσα τιμή μετοχής τα 15,58 ευρώ, έχουν αξία 6.200 ευρώ. Παράλληλα όμως για τις χρήσεις 2011 – 2020 έχει εισπράξει από μερίσματα και επιστροφές κεφαλαίου 5,8 ευρώ ανά μετοχή, δηλαδή συνολικά 2.300 ευρώ.
Ωστόσο πίσω από τη μαγική αυτή εικόνα για την μετοχή της ΤτΕ υπάρχει μια μεγάλη «χρηματιστηριακή αδυναμία» σε σχέση με τις άλλες μετοχές: η περιορισμένη εμπορευσιμότητα και η πολύ μικρή συναλλακτική δραστηριότητα της μετοχής της ΤτΕ αποτρέπει τους περισσότερους να ασχοληθούν με τη μετοχή της. Με συναλλαγές λίγων χιλιάδων μετοχών καθημερινά, με αξία συναλλαγών που κυμαίνεται κάτω των 100 εκατ. ευρώ, υπάρχουν δυσκολίες τόσο για την δημιουργία μιας επενδυτικής θέσης στη μετοχή όσο και για την ρευστοποίησή της. Είναι χαρακτηριστικό οτι κατά την συνεδρίαση της περασμένης Παρασκευής 14.05 άλλαξαν χέρια 4.344 μετοχές της ΤτΕ αξίας 67 εκατ. ευρώ, όταν την ίδια ημέρα άλλαξαν χέρια 22 εκατ. μετοχές της Alpha Bank αξίας 29 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα η αξία συναλλαγών της Eurobank ανήλθε σε 8,3 εκατ,, της Τρ. Πειραιώς σε 10 εκατ. και της Εθνικής Τράπεζας στα 4,3 εκατ. ευρώ.
Χαρακτηριστικό της αντίθετης πορείας τραπεζών – ΤτΕ είναι ότι στην περίοδο 2010-2015 οι ελληνικές τράπεζες κατέγραψαν ζημιές, λόγω PSI και «κόκκινων» δανείων, συνολικού ύψους άνω των 70 δισ. ευρώ, ζημιές που δεν έχουν προηγούμενο στον κλάδο, και οι οποίες υποχρέωσαν το τραπεζικό σύστημα σε τρεις μεγάλες ανακεφαλαιοποιήσεις οι δυο από αυτές, το 2013 και 2015, οδήγησαν σε πλήρη απομείωση των παλαιών μετόχων, δηλαδή η αξία της επένδυσης των μετόχων στις τράπεζες σχεδόν μηδενίστηκε. Στις ανακεφαλαιοποιήσεις αυτές οι τράπεζες ενισχύθηκαν με κεφάλαια ύψους 51,7 δις. ευρώ εκ των οποίων τα 32 δις. (62% του συνόλου) προήλθαν από το ΤΧΣ και τα 19,7 δις. (38%) από ιδιώτες επενδυτές.
Στην ίδια περίοδο η Τράπεζα της Ελλάδος επέτυχε κέρδη άνω των 5 δις. ευρώ μεγάλο μέρος των οποίων ωστόσο ήταν αποτέλεσμα των ειδικών συνθηκών που επικράτησαν στην ελληνική οικονομία λόγω της κρίσης και της εκτεταμένης χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών, μέσω του ειδικού μηχανισμού ρευστότητας ELA, κέρδη που κατέληξαν στα ταμεία του Ελληνικού Δημοσίου.
Σύμφωνα με το Καταστατικό της ΤτΕ το δημόσιο κατέχει προνομιακή θέση στη διανομή των κερδών της ΤτΕ ενώ μικρό μόνο μέρος διοχετεύεται στους ιδιώτες μετόχους. Έτσι το Δημόσιο, χωρίς τα εκπροσωπούμενα από αυτό νομικά πρόσωπα τα οποία στο ζήτημα της διανομής κερδών αντιμετωπίζονται ως ιδιώτες, λαμβάνει συνολικά από τα κέρδη της ΤτΕ, ανεξάρτητα από το ποσοστό με το οποίο συμμετέχει στο μετοχικό της κεφάλαιο, ποσοστό που κυμαίνεται περί τα 4/5 των κερδών.
