POLITICO: Η στεγαστική κρίση στην Ευρώπη χτυπά σήμερα
Είστε επαγγελματίας 30 ετών και θέλετε να εγκατασταθείτε και να αγοράσετε το πρώτο σας σπίτι σε μια φιλική, φιλόξενη ευρωπαϊκή πόλη; Ξανασκεφτείτε το!
Οι αυξανόμενες τιμές των ακινήτων έχουν μετατρέψει την ιδιοκτησία κατοικίας σε ένα ολοένα και πιο ανέφικτο όνειρο για πολλούς Ευρωπαίους -ένα ζήτημα που επιδεινώνεται από την κρίση κόστους ζωής, η οποία έχει πλήξει ιδιαίτερα τους κατοίκους των πόλεων και τα φτωχότερα νοικοκυριά.
«Η αύξηση των τιμών των κατοικιών είναι τρομερή και είναι ακόμη πιο σοβαρή στις πόλεις, ιδιαίτερα στις μεγάλες», δήλωσε η Lamia Kamal-Chaoui, διευθύντρια του Κέντρου Επιχειρηματικότητας, ΜΜΕ, Περιφερειών και Πόλεων του ΟΟΣΑ. «Και δεν επηρεάζει πλέον μόνο τους φτωχούς, αλλά και τη μεσαία τάξη».
Στην Ευρώπη, οι τιμές των κατοικιών και τα ενοίκια αυξάνονται σταθερά από το 2014, ακόμη και κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, όταν -σε αντίθεση με προηγούμενες οικονομικές κρίσεις- η ζήτηση για στέγαση αυξήθηκε, καθώς τα παρατεταμένα lockdown και η ενίσχυση της τηλεργασίας κράτησαν τους ανθρώπους περιορισμένους στα σπίτια τους.
Καθώς η οικονομία άρχισε να ανακάμπτει το 2022, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έφερε μια νέα σειρά από δημοσιονομικούς πονοκεφάλους για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις -και μια μεγάλη κρίση κόστους ζωής για τα νοικοκυριά. Όχι μόνο η στέγαση είναι πιο ακριβή, αλλά είναι επίσης όλο και πιο δύσκολο να αντέξει κανείς την ποιοτική στέγαση. Πολλοί Ευρωπαίοι τον περασμένο χειμώνα ήρθαν αντιμέτωποι με καθυστερούμενα δάνεια και ενοίκια ή αγωνίστηκαν να κρατήσουν ζεστά τα σπίτια τους.
Σύμφωνα με το Eurofound, οι νεότεροι κάτοικοι πλήττονται περισσότερο από την κρίση των ακινήτων. Οι νέοι Ευρωπαίοι ζουν περισσότερο πλέον με τους γονείς τους, είναι πιο πιθανό να νοικιάσουν παρά να κατέχουν ένα σπίτι, και συχνά αποθαρρύνονται να αναζητήσουν καλύτερες θέσεις εργασίας σε περιοχές με περισσότερες ευκαιρίες, επειδή δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να ζήσουν εκεί.
Αυτή είναι μια «μείζονα ανησυχία» για τις πόλεις που «χρειάζονται νέους ανθρώπους για να παραμείνουν ανταγωνιστικές», είπε η Kamal-Chaoui του ΟΟΣΑ, ο οποία σημείωσε ότι «αν [δεν] είναι σε θέση να αντέξουν οικονομικά ένα διαμέρισμα, δεν θα μετακομίσουν ποτέ σε μια πόλη. ανεξάρτητα από το πόσο ελκυστική είναι».
Οι φούσκες των ακινήτων
Παρά τις ανησυχίες ότι η αύξηση των τιμών των κατοικιών μπορεί να σηματοδοτήσει μια φούσκα στα ακίνητα, τα πρώτα σημάδια δείχνουν ότι είμαστε ασφαλείς (προς το παρόν).
Ως απάντηση στην κρίση κόστους ζωής, οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο αύξησαν τα επιτόκια -μια κίνηση που ανέτρεψε μια δεκαετία αύξησης των τιμών των κατοικιών το 2022, σύμφωνα με την ελβετική τράπεζα UBS. Η έκδοσή του Global Real Estate Bubble Index για το 2023 εντόπισε μόνο δύο από τις 25 πόλεις που παρακολουθήθηκαν -τη Ζυρίχη και το Τόκιο- να κινδυνεύουν από το να αποκατήσουν φούσκα ακινήτων.
Αυτό μπορεί να είναι μια αχτίδα ελπίδας για την αγορά κατοικίας γενικά, αλλά είναι άσχημα νέα για τους υποψήφιους ιδιοκτήτες κατοικιών, καθώς οι αυξήσεις των επιτοκίων σημαίνουν πιο απότομες αυξήσεις στις δόσεις σταγεστικών δανείων.
Επιπλέον, ένα από τα βασικά ζητήματα που καθιστά τη στέγαση απρόσιτη, η έλλειψη κατάλληλων κατοικιών, εξακολουθεί να μην έχει επιλυθεί και ίσως μάλιστα να έχει επιδεινωθεί από την κρίση του κόστους ζωής.
«Η ζήτηση για στέγαση αυξάνεται, αλλά η προσφορά δεν συμβαδίζει», δήλωσε η Kamal-Chaoui του ΟΟΣΑ.
Η αντιμετώπιση της έλλειψης κατοικιών με την ανέγερση νέων κτιρίων είναι δύσκολη, κυρίως λόγω των ρυθμιστικών και χωρικών περιορισμών που είναι ιδιαίτερα έντονοι στις μεγαλύτερες πόλεις, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ.
Η ανέγερση νέων κατοικιών έχει γίνει επίσης σημαντικά πιο ακριβή την τελευταία δεκαετία, ιδιαίτερα από την έναρξη της πανδημίας. Ο κλάδος ανέκαμψε το 2021, αλλά πέρυσι σημειώθηκε νέα μείωση στον αριθμό των κτιρίων κατοικιών που εγκρίθηκαν για κατασκευή, ακόμη κι αν οι αριθμοί εξακολουθούν να είναι σημαντικά υψηλότεροι από τα επίπεδα πριν από την πανδημία.
Ορισμένες πόλεις προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν την έλλειψη μετατρέποντας εμπορικά κτίρια και κτίρια γραφείων που εκκενώθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας σε κατοικίες, αλλά αυτή η προσέγγιση δεν είναι ευρέως διαθέσιμη καθώς «δεν έχουν όλες οι πόλεις δημόσια οικιστική στέγαση -πολλές δεν διαθέτουν καν απόθεμα κατοικιών», είπε η Kamal-Chaoui.
Οι δήμοι αγωνίζονται επίσης να καταλήξουν σε μια στεγαστική πολιτική που να ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες των κατοίκων, σύμφωνα με την Kamal-Chaoui.
Σημείωσε ότι «η ποιότητα ζωής στις μεγάλες πόλεις έχει υποχωρήσει και οι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι θέλουν να έχουν μια ωραία ζωή» σε λιγότερο ταραχώδεις γειτονιές που βρίσκονται στα προάστια ή σε πόλεις μεσαίου μεγέθους, οι οποίες έχουν αρχίσει να βιώνουν επίσης μια στεγαστική πίεση.
«Τα πράγματα εξελίσσονται πολύ γρήγορα» και οι πόλεις πρέπει να συμβιβάσουν τις φιλοδοξίες τους με τους δημοσιονομικούς περιορισμούς που επιφέρει η κρίση κόστους ζωής, σύμφωνα με την Kamal-Chaoui, η οποία πρόσθεσε ότι οι δήμαρχοι, ανεξάρτητα από τις πολιτικές τους τάσεις, αντιμετωπίζουν πλέον την έλλειψη στέγης ως προτεραιότητα. «Ορισμένες πόλεις ήταν εντελώς αποδεσμευμένες μέχρι πρόσφατα, αλλά τώρα αρχίζουν να δρουν –δεν έχουν πραγματικά επιλογή», είπε.
