Το τελευταίο διάστημα, η ορολογία Buy Now Pay Later(BNPL εν συντομία) ακούγεται ολοένα και πιο συχνά. Σε αυτό συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό η έναρξη δραστηριοτήτων της Klarna στην Ελλάδα, μιας εταιρείας που έχει δημιουργήσει τον δικό της μύθο, καθώς αποτελεί έναν από τους πιο επιτυχημένους ευρωπαϊκούς «μονόκερους» των τελευταίων ετών. Το BNPL δεν είναι τίποτα περισσότερο από αυτό που λέει το όνομά του: ένας τρόπος για να αγοράζεις σήμερα αυτό που επιθυμείς, και να πληρώσεις αργότερα, εφάπαξ ή σε λίγες δόσεις (συνήθως 1-3), σε πολλές περιπτώσεις με ελάχιστο ή και καθόλου τόκο. Δεν είναι μια καινούρια ιδέα, δεν είναι καινοτομία, δεν είναι κάτι που δεν έχει εφαρμοστεί με παρόμοιους τρόπους στο παρελθόν. Γιατί, λοιπόν, προσελκύει τέτοιο ενδιαφέρον σήμερα;
Η απάντηση έρχεται από τις νεότερες γενιές. Οι Millennials, και πολύ περισσότερο οι επόμενοι από αυτούς, που ανήκουν στη Γενιά Ζ, έχουν διαφορετικές συνήθειες, αρχές και προτεραιότητες σε σχέση με τους μεγαλύτερους, και συχνά αποτελούν σπαζοκεφαλιά για παραδοσιακούς παίκτες του χρηματοπιστωτικού τομέα. Κάποιοι από αυτούς, λόγω και του νεαρού της ηλικίας τους, ανήκουν στην κατηγορία που ονομάζεται «unbanked» – ένα κοινό που είτε δεν επιθυμεί είτε δεν είναι επιθυμητό να αποτελέσει πελάτη των τραπεζών. Οι λόγοι δεν έχουν να κάνουν απαραίτητα με το ύψος των καταθέσεων, αλλά και με τη νοοτροπία – ακόμη κι αν έχουν σημαντικό αριθμό καταθέσεων, οι νεότερες γενιές δεν αρέσκονται στις συναλλαγές με μεγάλους και γραφειοκρατικούς μηχανισμούς, δεν θέλουν να απευθύνονται σε καταστήματα για την εξυπηρέτησή τους και θέλουν να έχουν πλήρη εικόνα και λειτουργικότητα μέσα από την οθόνη του κινητού τους. Αυτές ακριβώς οι συνήθειες αυτών των γενεών ήταν που γέννησαν το FinTech, τις startups που τα έβαλαν με τις τράπεζες και ταρακούνησαν το οικοδόμημά τους, ελισσόμενες γρήγορα και αφουγκραζόμενες νέες τάσεις και αγορές.
Το BNPL γεννήθηκε μέσα από τους κόλπους των Fintech startups και εξαπλώθηκε και χάρη στον κανονισμό Ανοικτής Τραπεζικής (Open Banking) και της οδηγίας PSD2 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που επιτρέπει την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ τραπεζών και άλλων εταιρειών, με σκοπό την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών προς όφελος των καταναλωτών. Ωστόσο, όπως θα δούμε παρακάτω, για τις υπηρεσίες BNPL υπάρχει ένα νομοθετικό κενό που πρέπει να καλυφθεί.
Γιατί τώρα;
Η απάντηση είναι σχετικά απλή: τα δύο προηγούμενα χρόνια, πολύ μεγάλο μέρος των αγορών μεταφέρθηκε αποκλειστικά στα online κανάλια. Πληρωμές που μπορεί σε τοπικά καταστήματα να γίνονταν με πίστωση έπρεπε να πραγματοποιηθούν πλέον με χρήση πιστωτικής κάρτας ή τραπεζικής κατάθεσης ή αντικαταβολής.
Η χρήση της πιστωτικής κάρτας δεν είναι το ίδιο δημοφιλής σε όλες τις χώρες – σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στην Ευρωζώνη η κατοχή πιστωτικής κάρτας κυμαίνεται από 0,8 κάρτες κατά κεφαλή έως και 3,9 (στοιχεία του 2017) – στην Ελλάδα είναι 1,36. Η αξία των συναλλαγών με χρήση καρτών στην Ελλάδα το 2015 αντιπροσώπευε το 7% της συνολικής κατανάλωσης και ως το 2019 είχε φτάσει στο 21,1%, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τη στιγμή που ο μέσος όρος της ΕΕ των 28 ήταν στo 39,5%.
Οι πληρωμές μέσω BNPL αποτελούν το 9% των συναλλαγών ηλεκτρονικού εμπορίου παγκοσμίως, αλλά αναμένεται να φτάσουν το 24% ως το 2026. Στην αγορά των ΗΠΑ, 44% της Gen Z και 37% των Millennials θα πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία αγορά μέσα στο 2022 μέσω BNPL, συγκριτικά με το 23% της Gen X και το 9,4% των baby boomers. Προβλέψεις κάνουν λόγο για αύξηση πληρωμών BNPL σε ποσοστό 130% μέσα στο 2022, και υιοθέτηση μεθόδων BNPL σε σύνθετο ετήσιο ποσοστό αύξησης 38% από το 2022 ως το 2028. Η ακαθάριστη αξία εμπορευμάτων που θα πωληθούν μέσω BNPL στην Ελλάδα υπολογίζεται πως θα αυξηθεί από τα 262 εκατομμύρια ευρώ το 2021 στα 4,2 δισεκατομμύρια ως το 2028.
Ρωτήσαμε με τον Χρήστο Τσούνη, ιδρυτή του μεγαλύτερου σε δημοφιλία ελληνικού καναλιού για την χρηματοοικονομική εκπαίδευση στο YouTube, FinancialGreeks, ποια είναι η άποψή του για το BNPL και αν είναι μια τάση της εποχής. “Η ανάγκη του κόσμου να αγοράζει αγαθά πέρα από την οικονομική του ικανότητα πάντα υπήρχε και δυστυχώς πάντα θα υπάρχει. Δε θα έλεγα πως είναι ιδιαίτερη τάση της εποχής. Άλλωστε και οι προηγούμενες γενιές το έκαναν. Ας μην ξεχνάμε τα γραμμάτια, τα διακοποδάνεια αλλά και τις πιστωτικές κάρτες. Η διαφορά είναι πως πλέον, ο εμπορικός ανταγωνισμός αλλά και η εξέλιξη της τεχνολογίας που έχει δώσει ευκολότερη πρόσβαση και ταχύτερη ανάλυση των δεδομένων μας, έχει εκμηδενίσει το εμπλεκόμενο κόστος. Πλέον, μπορούμε να αγοράσουμε κάτι, να το πληρώσουμε αργότερα και να μην έχουμε χρεωθεί τίποτα παραπάνω.”
Αν, μάλιστα, λάβουμε υπόψη τον ισχυρισμό της Shopify (δημοφιλής πλατφόρμα ηλεκτρονικού εμπορίου) ότι 44% των χρηστών της θα είχαν εγκαταλείψει το καλάθι αν δεν παρέχονταν επιλογές πληρωμής με δόσεις, κατανοούμε πολύ καλύτερα το κενό της αγοράς που ήρθαν να καλύψουν οι εταιρείες BNPL.
