Τι θα συμβεί τη μέρα που η φούσκα του χρέους θα σκάσει πραγματικά;;
Mετά την planδημία της οποίας η προέλευση ήταν η φούσκα του παγκοσμίου χρέους και η επιχείρηση ελέγχου και μείωσης του πληθυσμού αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον το ποια θα είναι η επόμενη κίνηση των εμπνευστών σε αυτό το κυνήγι γάτας-ποντικιού όπως επίσης και πότε θα σκάσει με κρότο το μπαλόνι του χρέους.
Κι αυτό ενώ στο μεταξύ ο Jerome Powell έχει κάνει περισσότερα μαγικά από τον David Copperfield.
Tόσο που ο κόσμος αρχίζει να καταλαβαίνει ότι κάτι πάει πολύ στραβά εδώ και ετοιμάζονται για την επόμενη μέρα.
Ένα εκπληκτικό τρισεκατομμύριο δολάρια που προστέθηκαν στο εθνικό χρέος των ΗΠΑ σε μόλις τρεις μήνες, που προβλέπεται να φθάσουν τα ακατανόητα 54 τρισεκατομμύρια δολάρια μέσα σε 10 χρόνια, και οι πληρωμές τόκων της Αμερικής σε καλό δρόμο για να υπερβούν τις αμυντικές δαπάνες το επόμενο έτος, πρέπει να τεθεί το ερώτημα: πόσο μακριά μπορεί να πάει ακόμη η φούσκα του χρέους;
Είναι μια περίεργη κατάσταση όταν ο Jerome Powell, ένας άνθρωπος που επέβλεπε τη μεγαλύτερη εκστρατεία εκτύπωσης χρημάτων στην αμερικανική ιστορία, λέει ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο.
Ενώ υποστηρίζει ότι η Fed «προσπαθεί σκληρά να μην σχολιάσει τη δημοσιονομική πολιτική», η πρόταση του Powell για τη διαχείριση του χρέους μετατοπίζει την ευθύνη και το βάρος από την εκτύπωση χρημάτων στη δημοσιονομική ανευθυνότητα εκ μέρους των υπευθύνων χάραξης πολιτικής.
Αν και έχουν τον ρόλο τους να παίξουν, και είναι μεγάλος, είναι ενδιαφέρον να δούμε ότι η νομισματική πολιτική της Ομοσπονδιακής Τράπεζας δεν έχει αναφερθεί σε καμία από τις «επείγουσες» προειδοποιήσεις του Powell σχετικά με το αυξανόμενο χρέος:
«Μακροπρόθεσμα, οι ΗΠΑ βρίσκονται σε μια μη βιώσιμη δημοσιονομική πορεία. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ βρίσκεται σε μια μη βιώσιμη δημοσιονομική πορεία. Και αυτό σημαίνει απλώς ότι το χρέος αυξάνεται ταχύτερα από την οικονομία. Άρα, είναι μη βιώσιμο. Δεν νομίζω ότι είναι καθόλου αμφιλεγόμενο. Και νομίζω ότι γνωρίζουμε ότι πρέπει να επιστρέψουμε σε μια βιώσιμη δημοσιονομική πορεία».
Είναι απορίας άξιο πώς, ακόμη και αν η κυβέρνηση υιοθετούσε ξαφνικά υπεύθυνες δαπάνες και προϋπολογισμό, θα επιστρέφαμε σε μια πορεία αληθινής βιωσιμότητας αφού ο Powell επέβλεψε την εκτύπωση άνω των 3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων μόνο το 2020. Η Fed είναι μια ενδιαφέρουσα πηγή κριτικής για το μη βιώσιμο χρέος, τουλάχιστον:
Όμως, ως συνήθως, η Fed έχει μόνο ένα πραγματικό εργαλείο στην εργαλειοθήκη της: να πειράξει τα επιτόκια άμεσα για να τονώσει ή να αποθαρρύνει τον δανεισμό ή έμμεσα ενεργοποιώντας τον εκτυπωτή χρημάτων. Οι μειώσεις επιτοκίων που αναμένεται αργότερα φέτος θα μειώσουν το βάρος των πληρωμών τόκων στην αύξηση του χρέους, αλλά ταυτόχρονα θα πλημμυρίσουν την οικονομία με νεοδημιουργημένο χρήμα. Οι άνθρωποι, ήδη υπερχρεωμένοι και χρησιμοποιούν πιστωτικές κάρτες για βασικές ανάγκες, θα επωφεληθούν από το χαμηλότερο κόστος δανεισμού και θα εγγραφούν για περισσότερα δάνεια για έξοδα και αγαθά που δεν μπορούν πραγματικά να αντέξουν οικονομικά.
Οι ΗΠΑ άρχισαν να προσθέτουν χρέος αξίας 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων περίπου κάθε τρεις μήνες από τον περασμένο Ιούνιο, επεσήμανε αρχικά ο επενδυτικός στρατηγός της Bank of America, Michael Hartnett, σε επενδυτικό σημείωμα που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα.
Το εθνικό χρέος είναι σήμερα 34,48 τρισεκατομμύρια δολάρια και αυξάνεται. Ξεπέρασε τα 34 τρισεκατομμύρια δολάρια για πρώτη φορά στην ιστορία των ΗΠΑ στις 4 Ιανουαρίου.
Τρεις μήνες πριν, το χρέος έφτασε για πρώτη φορά τα 33 τρισεκατομμύρια δολάρια στις 15 Σεπτεμβρίου 2023. Τρεις μήνες πριν από αυτό, έφτασε για πρώτη φορά τα 32 τρισεκατομμύρια δολάρια στις 15 Ιουνίου 2023.
«Το εθνικό χρέος είναι το χρηματικό ποσό που έχει δανειστεί η ομοσπονδιακή κυβέρνηση για να καλύψει το υπόλοιπο των δαπανών που πραγματοποιήθηκαν με την πάροδο του χρόνου», εξηγεί το Υπουργείο Οικονομικών. «Με απλά λόγια, το εθνικό χρέος είναι παρόμοιο με ένα άτομο που χρησιμοποιεί πιστωτική κάρτα για αγορές και δεν αποπληρώνει ολόκληρο το υπόλοιπο κάθε μήνα. Το κόστος των αγορών που υπερβαίνει το ποσό που εξοφλήθηκε αντιπροσωπεύει έλλειμμα, ενώ τα συσσωρευμένα ελλείμματα με την πάροδο του χρόνου αντιπροσωπεύουν το συνολικό χρέος ενός ατόμου».
Το εθνικό έλλειμμα είναι 531,86 δισεκατομμύρια δολάρια το οικονομικό έτος μέχρι σήμερα.
«Σε σύγκριση με το εθνικό έλλειμμα των 460 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ίδια περίοδο πέρυσι (Οκτώβριος 2022 – Ιανουάριος 2023), το εθνικό μας έλλειμμα έχει αυξηθεί κατά 72 δισεκατομμύρια δολάρια», αναφέρει η ομοσπονδιακή υπηρεσία που είναι επιφορτισμένη με την ευθύνη των ΗΠΑ.
Ο Hartnett προβλέπει ότι ένα μοτίβο 100 ημερών θα συνεχιστεί, με το εθνικό χρέος να αγγίζει τα 35 τρισεκατομμύρια δολάρια αυτόν τον μήνα, όπως ανέφερε αρχικά το CNBC.
Τον περασμένο Νοέμβριο, η Moody’s Investors Service μείωσε την πιστοληπτική ικανότητα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ από «σταθερή» σε «αρνητική» επικαλούμενη το εθνικό χρέος και το αυξανόμενο δημοσιονομικό έλλειμμα. Κατά την ανακοίνωση της υποβάθμισης, ανέφερε: «Στο πλαίσιο των υψηλότερων επιτοκίων, χωρίς αποτελεσματικά μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής για τη μείωση των κρατικών δαπανών ή την αύξηση των εσόδων, ο Moody’s αναμένει ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα των ΗΠΑ θα παραμείνουν πολύ μεγάλα, αποδυναμώνοντας σημαντικά την προσιτότητα του χρέους».
Ο Fitch μείωσε επίσης την πιστοληπτική ικανότητα της κυβέρνησης των ΗΠΑ πέρυσι από AAA σε AA+, επικαλούμενος «δημοσιονομική επιδείνωση τα επόμενα τρία χρόνια».
Εκείνη την εποχή, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Wally Adeyemo απώθησε, λέγοντας: «Η αμερικανική οικονομία παραμένει ισχυρή και οι τίτλοι του Υπουργείου Οικονομικών είναι το κατεξοχήν ασφαλές και ρευστό περιουσιακό στοιχείο στον κόσμο».
Αλλά από τις αρχές του 2024, οικονομολόγοι και CEOs είχαν ήδη αρχίσει να προειδοποιούν ότι πλησιάζει ύφεση λόγω των υψηλών επιτοκίων που «σκοτώνουν τις εταιρείες», των τεράστιων απολύσεων και μιας έκθεσης για θέσεις εργασίας που δείχνει ότι περισσότεροι άνθρωποι εργάζονται με μερική απασχόληση, σε πολλές θέσεις μερικής απασχόλησης, για να τα βγάλουν πέρα.
Οι οικονομικές προειδοποιήσεις έρχονται καθώς το κόστος κουπόνι για τα οικογενειακά γεύματα αυξήθηκε κατά 31% τα τελευταία τρία χρόνια και τα ποσοστά ασφάλισης αυτοκινήτου αυξήθηκαν κατά 26% σε εθνικό επίπεδο, με ορισμένες πολιτείες να αναφέρουν αύξηση 44% σε ένα χρόνο, ανέφερε το The Center Square. Για την καταπολέμηση των δύσκολων οικονομικών συγκυριών, ένας διευθύνων σύμβουλος συνέστησε στους Αμερικανούς να τρώνε δημητριακά για δείπνο, ανέφερε επίσης το The Center Square.
Ο πρόεδρος της Federal Reserve Jerome Powell έχει προγραμματιστεί να καταθέσει αυτήν την εβδομάδα ενώπιον των επιτροπών Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών και Τραπεζικών Υπηρεσιών της Γερουσίας της Βουλής για να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες οικονομικές ανησυχίες και τις προοπτικές της Fed και τις προτεινόμενες λύσεις.
Πάμε στην Ελλάδα τώρα. Ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης DBRS επιβεβαίωσε το αξιόχρεο της Ελλάδας στη βαθμίδα ΒΒΒ(χαμηλό) με σταθερή τάση. Ο καναδικός οίκος είχε δώσει την επενδυτική βαθμίδα στην Ελλάδα τον περασμένο Σεπτέμβριο, μετά τον γερμανικό οίκο πιστοληπτικής αξιολόγησης Scope, ενώ ακολούθησαν ο S&P και ο Fitch σε αντίστοιχες κινήσεις τον Οκτώβριο και Δεκέμβριο, αντίστοιχα.
Στην ανακοίνωσή του, ο DBRS αναφέρει ότι η σταθερή τάση αντανακλά την άποψή του ότι είναι ισορροπημένοι οι κίνδυνοι για την πιστωτική αξιολόγηση.
«Οι καλές οικονομικές επιδόσεις σε συνδυασμό με τα αυξανόμενα πρωτογενή πλεονάσματα αναμένεται να συμβάλλουν, ώστε να παραμείνει ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ σε έντονη πτωτική τροχιά στο μέλλον», σημειώνει.
Μετά την ισχυρή αύξηση του ΑΕΠ κατά 5,6% το 2022, η οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα έχει επιβραδυνθεί κοντά στο 2% και αναμένεται να διατηρηθεί πάνω από το επίπεδο αυτό τη διετία 2024-2025.
Τα αυξανόμενα πρωτογενή πλεονάσματα, που προβλέπονται πάνω από το 2% του ΑΕΠ την ίδια περίοδο, από 1,1% το 2023, θα βοηθήσουν ώστε ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ να μειωθεί κάτω από το 150% του ΑΕΠ του 2025 έναντι 160% του ΑΕΠ που εκτιμάται ότι ανήλθε πέρυσι.
Επιπλέον, η υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων αποκτά ισχυρή δυναμική και σε συνδυασμό με τις υψηλότερες επενδύσεις, με στήριξη από πόρους της ΕΕ, θα αυξήσουν το δυνητικό ΑΕΠ.
Ωστόσο, σημειώνει ο οίκος, οι αυξημένοι γεωπολιτικοί κίνδυνοι που επηρεάζουν το εμπόριο και ο μεγαλύτερος από τον αναμενόμενο αντίκτυπος στην οικονομία από τις τρέχουσες σφιχτές χρηματοδοτικές συνθήκες, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε βραδύτερη ανάπτυξη και πιο αδύναμα δημόσια οικονομικά.
Η πιστωτική αξιολόγηση της Ελλάδας υποστηρίζεται από τη συμμετοχή της στην ΕΕ και την Ευρωζώνη και από την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων στο παρελθόν που έχουν αυξήσει την ανθεκτικότητα της οικονομίας, αναφέρει o οίκος.
Η Ελλάδα συνεχίζει να κάνει πρόοδο στην υλοποίηση του σχεδίου Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας, το οποίο περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν τη δίκαιη ανάπτυξη και τις επενδύσεις, περιορίζοντας έτσι το επενδυτικό κενό μεταξύ της Ελλάδας και των άλλων χωρών της Ευρωζώνης.
Ο DBRS έχει την άποψη ότι οι πόροι της ΕΕ θα συνεχίσουν να παρέχουν κίνητρα για την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη, στηρίζοντας παράλληλα την αύξηση των επενδύσεων με κεφάλαια που διοχετεύονται επίσης μέσω του ενισχυμένου τραπεζικού συστήματος.
Η πιστωτική αξιολόγηση, σημειώνει ο DBRS, περιορίζεται από τα κατάλοιπα της παρατεταμένης κρίσης της Ελλάδας, δηλαδή το πολύ υψηλό δημόσιο χρέος, το υψηλό ακόμη ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων και το υψηλό, αν και τώρα κοντά σε μονοψήφιο επίπεδο, ποσοστό ανεργίας.
