Η Ρωσία αναστέλλει τη συμμετοχή της στη συμφωνία για τις εξαγωγές σιτηρών από την Ουκρανία μέσω της Μαύρης Θάλασσας, ανακοίνωσε τη Δευτέρα το Κρεμλίνο, στον απόηχο των επιθέσεων με drones από δυνάμεις του Κιέβου στη γέφυρα της Κριμαίας τις πρώτες πρωινές ώρες της ίδιας μέρας.
Την απόφαση του προέδρου, Βλαντίμιρ Πούτιν, γνωστοποίησε ο εκπρόσωπος του, Ντμίτρι Πεσκόφ, μιλώντας σε δημοσιογράφους στο Κρεμλίνο. Ο ίδιος πρόσθεσε πως «η Ρωσία θα επιστρέψει στη συμφωνία μόλις οι όροι που την επηρεάζουν θα έχουν εκπληρωθεί».
«Δυστυχώς, το μέρος των συμφωνιών για τη Μαύρη Θάλασσα που αφορά τη Ρωσία δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι στιγμής, οπότε το αποτέλεσμά τους έχει τερματιστεί» σημείωσε ο Πεσκόφ.
Η Ρωσία έχει ενημερώσει την Τουρκία, την Ουκρανία και τον ΟΗΕ ότι η Μόσχα είναι αντίθετη με την παράταση της συμφωνίας, δήλωσε η Μαρία Ζαχάροβα, εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών.
Το Κρεμλίνο σημείωσε παράλληλα ότι η απόφαση της Ρωσίας να αναστείλει την συμμετοχή της στην συμφωνία για τα σιτηρά δεν συνδέεται με την επίθεση στη γέφυρα της Κριμαίας.
Ο Πεσκόφ δήλωσε ότι η θέση του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν όσον αφορά την συμφωνία για τα σιτηρά ήταν γνωστή πριν από την επίθεση.
Παράλληλα, η ρωσική ένωση εξαγωγών σιτηρών Rusgrain ανακοίνωσε ότι τα μέλη της σχεδιάζουν να συνεχίσουν την προμήθεια των πελατών τους με ρωσικά σιτηρά σε ανταγωνιστικές τιμές, παρά την ανακοίνωση της Μόσχας.
«Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής της παγκόσμιας αγοράς σε σιτηρά… Ολες οι υποχρεώσεις των ρώσων εξαγωγέων σιτηρών θα τηρηθούν», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Σημειώνεται πως ο πρέσβης της Μόσχας στη Λευκορωσία, Μπόρις Γκριζλόφ, επισήμανε ότι ειδοποίηση για την απόφαση της Ρωσίας προς την Ουκρανία εστάλη από την πρεσβεία μέσω διπλωματικών διαύλων στην Ουκρανία και ότι η τήρηση της συμφωνίας τερματίζεται από τις 18 Ιουλίου.
Άνοδος στις τιμές
Στον απόηχο της απόφασης της Ρωσίας, τα συμβόλαια αναφοράς του σιταριού στο χρηματιστήριο εμπορευμάτων του Σικάγο έφτασαν να σημειώνουν άνοδο έως και 3,5%.
Η συμφωνία, η οποία επετεύχθη με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών και της Τουρκίας τον περασμένο Ιούλιο, αποσκοπούσε στην ανακούφιση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης, επιτρέποντας την ασφαλή εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών που είχαν μπλοκαριστεί από τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας που βρίσκεται σε εξέλιξη από τον Φεβρουάριο του 2022.
Η συμφωνία είχε παραταθεί αρκετές φορές, αλλά επρόκειτο να λήξει τη Δευτέρα. Η Ρωσία έλεγε εδώ και μήνες ότι οι όροι για την παράτασή της δεν είχαν εκπληρωθεί.
Η Ρωσία και η Ουκρανία είναι δύο από τους κορυφαίους γεωργικούς παραγωγούς παγκοσμίως και σημαντικοί παράγοντες στις αγορές σιταριού, κριθαριού, αραβοσίτου, κραμβελαίου, κραμβέλαιου, ηλιόσπορου και ηλιέλαιου.
Η Ρωσία κατέχει επίσης δεσπόζουσα θέση στην αγορά λιπασμάτων.
Η Γερμανία κάνει έκκληση στη Ρωσία να επιτρέψει την παράτασή της
Από την πλευρά του Βερολίνου, εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης έκανε έκκληση στη Ρωσία να καταστεί δυνατή μια παράταση της συμφωνίας για την εξαγωγή σιτηρών.
Ερωτηθείς επίσης σε τακτική ενημέρωση των δημοσιογράφων σχετικά με τις εκρήξεις στη γέφυρα της Κριμαίας, ο εκπρόσωπος σημείωσε ότι το Βερολίνο δεν σχολιάζει μεμονωμένες εξελίξεις στον πόλεμο.
Αισιδοξία Ερντογάν για συνέχιση της συμφωνίας
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε σήμερα πως πιστεύει ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν θέλει την συνέχιση της εφαρμογής της συμφωνίας.
«Πιστεύω ότι, παρά την σημερινή δήλωση(σ.σ. χθες), ο φίλος μου ο κ. Πούτιν θέλει να συνεχίσει την ανθρωπιστική συμφωνία» που επιτρέπει την εξαγωγή των σιτηρών της Ουκρανίας μέσω της Μαύρης Θάλασσας και εκπνέει σήμερα τα μεσάνυκτα.
«Ο υπουργός μου των Εξωτερικών θα μιλήσει τηλεφωνικά (με τον ρώσο ομόλογό του) και θα μιλήσω με τον κ. Πούτιν άμα τη επιστροφή μου», δήλωσε ο Ερντογάν απευθυνόμενος στους δημοσιογράφους πριν από την αναχώρησή του για την Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ.
Απευθυνόμενος σε δημοσιογράφους, ο Ερντογάν δήλωσε ότι θα συζητήσει την συμφωνία, περιλαμβανομένου του κεφαλαίου της εξαγωγής ρωσικών λιπασμάτων, με τον Πούτιν κατά την διάρκεια της συνάντησής τους που αναμένεται να γίνει τον Αύγουστο στην Τουρκία. «Θα έχουμε την ευκαιρία να ξανασυζητήσουμε όλα τα θέματα».
«Ισως, μέχρι τότε, για να προχωρήσουμε τα πράγματα, μπορούμε να λάβουμε μέτρα δια τηλεφώνου με τον κ. Πούτιν χωρίς να περιμένουμε τον Αύγουστο», πρόσθεσε ο τούρκος πρόεδρος.
Συμφωνία για τα Σιτηρά: Η Ρωσία ξυπνά το φάντασμα της επισιτιστικής κρίσης
Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης σιταριού στις ΗΠΑ εκτινάχθηκαν έως και 4%, περνώντας τα 6,8 δολάρια ανά μπουσέλ τη Δευτέρα, προτού μειώσουν τα κέρδη, ανακάμπτοντας από το χαμηλό ενός μηνός των 6,3 δολαρίων, που έφτασαν στις 12 Ιουλίου. Κι όλα αυτά μέσα σε ελάχιστες ώρες από την άρνηση της Ρωσίας να επεκτείνει τη συμφωνία που εγγυάται έναν ασφαλή εμπορικό διάδρομο για τα πλοία που εξάγουν ουκρανικά σιτηρά από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας. Σήμερα κινείται στα ίδια επίπεδα, σημειώνοντας οριακή άνοδο κατά 0,04%.
Οι ρωσικές Αρχές είχαν προηγουμένως στείλει σχετικά μηνύματα ότι η συμφωνία δεν θα παραταθεί μετά την προθεσμία της 17ης Ιουλίου, λόγω των περιορισμών που έθεσε η Δύση στα logistics που επηρεάζουν τις ρωσικές εξαγωγές, σηματοδοτώντας το τέλος του καθεστώτος που συμφωνήθηκε πριν από έναν χρόνο για τις εξαγωγές σιτηρών ενός εκ των μεγαλύτερων παραγωγών του κόσμου, την Ουκρανία.
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, το υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA) αναθεώρησε προς τα πάνω τις προβλέψεις για την εγχώρια προσφορά και παραγωγή σίτου για τη σεζόν 2023-24, υποδηλώνοντας ότι οι πρόσφατες ξηρές συνθήκες στη βασική αναπτυσσόμενη περιοχή των Μεσοδυτικών Πολιτειών είναι απίθανο να παρεμποδίσουν την παραγωγή της χώρας. Οι ΗΠΑ αναμένεται να προμηθεύσουν 66,7 εκατομμύρια τόνους στιρηών την επόμενη περίοδο εμπορίας, αριθμός αναθεωρημένος προς τα πάνω από τους 65,3 εκατομμύρια τόνους.
Πάντως, οι χθεσινές εξελίξεις, με την αποχώρηση της Ρωσίας από την κρίσιμης σημασίας συμφωνία εν καιρώ πολέμου, που επέτρεπε την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας, έχει αναζωπυρώσει τους φόβους για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Δεν έχουν αυξηθεί μόνο οι τιμές του σιταριού, αλλά και του καλαμποκιού και της σόγιας.
Πάνω από 32 εκατ. τόνοι οι ετήσιες εξαγωγές ουκρανικών τροφίμων
Ο οργανισμός που επέβλεπε τις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας ανακοίνωσε ότι η Κίνα ήταν η κορυφαία χώρα εισαγωγέας.
Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του οργανισμού, από την έναρξη της συμφωνίας τον Ιούλιο του 2022, περισσότεροι από 32 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι τροφίμων εξήχθησαν σε περισσότερους από 40 παγκόσμιους προορισμούς. Η Κίνα δέχτηκε σχεδόν 8 εκατομμύρια μετρικούς τόνους γεωργικών προϊόντων από την Ουκρανία.
Έτοιμος για διαπραγματεύσεις ο Ζελένσκι
Την ίδια ώρα, προκειμένου να αποφευχθεί μία επισιτιστική κρίση, η Ουκρανία δήλωσε ότι είναι έτοιμη να συνεργαστεί με την Τουρκία και τα Ηνωμένα Έθνη για τη συνέχιση της πρωτοβουλίας για τα σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα.
«Ακόμη και χωρίς τη Ρωσική Ομοσπονδία, πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτόν τον διάδρομο της Μαύρης Θάλασσας», δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου της ουκρανικής προεδρίας, Σ. Νικιφόροφ.
«Δεν φοβόμαστε. Μας προσέγγισαν ναυτιλιακές εταιρείες και δήλωσαν πως είναι έτοιμες, αν η Ουκρανία δώσει το “πράσινο φως” να εξαχθούν τρόφιμα και η Τουρκία να περάσουν τα πλοία που τα μεταφέρουν από τα Στενά, τότε όλοι είναι έτοιμοι να συνεχίσουν την προμήθεια σιτηρών», πρόσθεσε ο Νικιφόροφ εξ ονόματος του Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Πώς φτάσαμε στη… διάλυση της Συμφωνίας
Αξίζει να αναφερθεί πως οι παγκόσμιες προμήθειες τροφίμων υποχώρησαν όταν η Ρωσία και η Ουκρανία, που συγκαταλέγονται μεταξύ των κορυφαίων εξαγωγέων δημητριακών στον κόσμο, ενεπλάκησαν σε πόλεμο τον Φεβρουάριο του 2022. Για την καταπολέμηση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης, ό,τι χειρότερο έχει δει ο κόσμος από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μεσολάβησαν ο ΟΗΕ και η Τουρκία, καταλήγοντας στην Πρωτοβουλία/Συμφωνία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας τον Ιούλιο του 2022.
Η Ουκρανία, γνωστή ως το «καλάθι ψωμιού του κόσμου», εκτός από τεράστιος εξαγωγέας σιταριού και καλαμποκιού, είναι κι ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές του κόσμου σε ηλιέλαιο, συνεισφέροντας σημαντικά στα προγράμματα επισιτιστικής βοήθειας του ΟΗΕ.
Όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, απέκλεισε τα λιμάνια της. Η κίνηση ώθησε στα ύψη τις τιμές των τροφίμων και απείλησε με λιμό τις φτωχότερες χώρες. Οι χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στα ουκρανικά σιτηρά. Η Ινδία, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας βρώσιμων ελαίων στον κόσμο, επηρεάστηκε επίσης, καθώς οι τιμές των βρώσιμων ελαίων εκτινάχθηκαν στα ύψη.
Για να σταματήσουν την επικείμενη κρίση, ο ΟΗΕ και η Τουρκία στις 22 Ιουλίου 2022 μεσολάβησαν σε μια συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, βάσει της οποίας τα πλοία που μεταφέρουν τρόφιμα θα λάμβαναν έναν ασφαλή διάδρομο από τρία ουκρανικά λιμάνια -την Οδησσό, το Yuzhny και το Chornomorsk- στη Μαύρη Θάλασσα.
Σε αντάλλαγμα, υπογράφηκε ταυτόχρονα ένα μνημόνιο κατανόησης, βάσει του οποίου ο ΟΗΕ συμφώνησε να βοηθήσει τη Ρωσία να εξασφαλίσει τις εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων της στις ξένες αγορές.
Στο πλαίσιο της συμφωνίας, η οποία έχει ανανεωθεί τρεις φορές, τα φορτηγά πλοία επιθεωρήθηκαν πριν φτάσουν στην Ουκρανία από Ρώσους, Ουκρανούς και Τούρκους αξιωματούχους, για να βεβαιωθεί ότι δεν διοχετεύονταν λαθραία όπλα στην Ουκρανία.
Τι πέτυχε η Συμφωνία για τα Σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας
Σύμφωνα με τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, από τον Αύγουστο του 2022 η συμφωνία επέτρεψε την εξαγωγή σχεδόν 33 εκατομμυρίων μετρικών τόνων τροφίμων μέσω ουκρανικών λιμανιών, ανέφερε το Associated Press. Περισσότερες από τις μισές εξαγωγές προορίζονται για αναπτυσσόμενες χώρες. Οι τιμές των βασικών προϊόντων, όπως το σιτάρι, που έφτασαν σε υψηλά ρεκόρ μετά τη ρωσική εισβολή, μειώθηκαν μετά την έναρξη ισχύος της συμφωνίας, για να ξανασημειώσουν από χθες -όπως προαναφέρθηκε- νέα άνοδο.
Επιπλέον, το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα απέστειλε περισσότερους από 7,25 εκατ. τόνους σιτηρών τροφίμων για την υποστήριξη ανθρωπιστικών επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν, την Αιθιοπία, την Κένυα, τη Σομαλία, το Σουδάν και την Υεμένη, ανέφερε το CNN.
Γιατί η Ρωσία αποχώρησε από τη Συμφωνία για τα Σιτηρά;
Αν και υπάρχουν αρκετοί βαθύτεροι λόγοι πίσω από την απόσυρση της Συμφωνίας από τη Ρωσία, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, την περασμένη εβδομάδα είχε ισχυριστεί, όπως μετέδωσε το CNN, ότι ο κύριος σκοπός του Συμφώνου, να προμηθεύσει σιτηρά σε χώρες που έχουν ανάγκη, «δεν είχε πραγματοποιηθεί».
Σε ανακοίνωσή του, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε τις συνεχιζόμενες ουκρανικές «προκλήσεις και επιθέσεις εναντίον ρωσικών πολιτικών και στρατιωτικών εγκαταστάσεων» στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας. Τόνισε επίσης ότι τα Ηνωμένα Έθνη και η Δύση δεν είχαν επιλύσει τα ρωσικά ζητήματα.
«Μόνο με τη λήψη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων και όχι υποσχέσεων και διαβεβαιώσεων, η Ρωσία θα είναι έτοιμη να εξετάσει το ενδεχόμενο αποκατάστασης της Συμφωνίας», ανακοίνωσε το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Μόσχα παραπονιέται εδώ και μήνες ότι οι «ακρωτηριαστικές», όπως τις χαρακτηρίζει, κυρώσεις της Δύσης έχουν περιορίσει την πώληση των δικών της γεωργικών προϊόντων και αναζήτησε διαβεβαιώσεις που θα διευκόλυναν τις εξαγωγές ρωσικών σιτηρών και λιπασμάτων. Πάντως, σύμφωνα με τα στοιχεία του Associated Press, την περίοδο 2022-2023 η Ρωσία εξήγαγε -ρεκόρ- 45,5 εκατομμύρια μετρικών τόνων σιτηρών.
Επιπλέον, η Ρωσία ζήτησε τον τερματισμό των κυρώσεων στη Ρωσική Αγροτική Τράπεζα. Επιδίωξε επίσης την επανέναρξη των εξαγωγών ρωσικής αμμωνίας μέσω αγωγού προς το ουκρανικό λιμάνι της Οδησσού.
Ενώ μερίδα του Τύπου ανέφερε ότι η απόφαση της Ρωσίας σχετίζεται με την επίθεση της Ουκρανίας τη Δευτέρα σε μια γέφυρα που συνδέει την προσαρτημένη Χερσόνησο της Κριμαίας με τη ρωσική ηπειρωτική χώρα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, αρνήθηκε τέτοιους ισχυρισμούς. «Αυτά είναι τελείως άσχετα γεγονότα», ανέφερε.
Πώς θα επηρεαστούν οι παγκόσμιες προμήθειες τροφίμων;
Τα εκατομμύρια των τόνων σιτηρών τροφίμων από την Ουκρανία αποτελούν «σωσίβιο για τις 79 χώρες και 349 εκατομμύρια ανθρώπους στην πρώτη γραμμή της επισιτιστικής ανασφάλειας», σύμφωνα με τη Διεθνή Επιτροπή Διάσωσης του ΟΗΕ. Η αναστολή της συμφωνίας θα έχει αποτέλεσμα αύξηση των τιμών και επιπτώσεις στην προσιτότητα των νοικοκυριών, προβλέπει.
Ο άμεσος αντίκτυπος θα γίνει αισθητός από χώρες όπως ο Λίβανος και η Αίγυπτος, που εξαρτώνται άμεσα από εισαγόμενα τρόφιμα. Είναι πιθανό να δουν αύξηση των τιμών, έως ότου βρουν νέους προμηθευτές.
Είναι πάντως χαρακτηριοστικό πως τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του σιταριού και του καλαμποκιού στις ΗΠΑ υποχώρησαν κατά τι, αφού νωρίτερα έφθασαν σε υψηλά δύο εβδομάδων μετά την ανακοίνωση της Ρωσίας, όπως προαναφέρθηκε.
Ποιες είναι οι επιλογές τώρα για την Ουκρανία να εξάγει σιτηρά;
Όσο για τις επιλογές που έχει στα χέρια της τώρα η Ουκρανία, το άμεσο αποτέλεσμα θα είναι οι πλοιοκτήτες να μη διακινδυνεύσουν να επιτρέψουν στα πλοία τους να εισέλθουν σε εμπόλεμη ζώνη χωρίς τη συμφωνία της Ρωσίας.
Εκτός από τις διαδρομές της Μαύρης Θάλασσας, η Ουκρανία εξάγει σιτηρά μέσω χωρών της ανατολικής Ευρωπαϊκής Ένωσης από την έναρξη του πολέμου. Ωστόσο, ο δρόμος δεν ήταν χωρίς υλικοτεχνικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων διαφορετικών τύπων σιδηροδρόμων.
Επιπλέον, η εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών μέσω της ανατολικής ΕΕ δεν έχει ενθουσιάσει και πολύ τους αγρότες της περιοχής. Οι ντόπιοι αγρότες έχουν παραπονεθεί ότι ο πόλεμος τους έχει αφήσει χωρίς αγορά για τις καλλιέργειές τους, επηρεάζοντας το εισόδημά τους.
Συν τοις άλλοις, οι εργασίες στα χωράφια είναι εξαιρετικά επικίνδυνες, επειδή κρύβουν νάρκες που θέτουν σε κίνδυνο τις ζωές των εργατών, οι οποίοι μπαίνουν και στο στόχαστρο των στρατιωτών ως κινούμενοι στόχοι. Τόσο οι Ουκρανοί αγρότες, όσο και οι στρατιώτες αποκαλύπτουν επίσης πως οι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις στοχεύουν σκόπιμα κάποια χωράφια σιταριού ή κριθαριού για να προκαλέσουν πυρκαγιές ή πυροβολούν όσους δουλεύουν στα χωράφια. Είναι μια μορφή οικονομικού σαμποτάζ.
