ΣτΕ: Συνταγματικός ο Ειδικός Φόρος Ακινήτων
Συνταγματικός ο Ειδικός Φόρος Ακινήτων (ΕΦΑ)
Η κατοχή εμπράγματων δικαιωμάτων επί ακινήτων συνεπάγεται την επιβολή ΕΝΦΙΑ ετησίως, ενώ η μεταβίβασή τους υπόκειται σε Φόρο Μεταβίβασης Ακινήτων ή ΦΠΑ. Ωστόσο, πέραν των φόρων αυτών, τα νομικά πρόσωπα και οι νομικές οντότητες με ακίνητα στην Ελλάδα είναι καταρχάς υπόχρεα σε καταβολή Ειδικού Φόρου Ακινήτων (ΕΦΑ), σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του Ν. 3091/2002. Υποχρέωση υποβολής δήλωσης ΕΦΑ έχουν όλες οι νομικές οντότητες και τα νομικά πρόσωπα που έχουν στην ιδιοκτησία τους ακίνητα στην Ελλάδα με τις εξαιρέσεις βέβαια που προβλέπονται στο σχετικό νόμο.
Με την απόφαση 1312/2023, το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε ότι η επιβολή του ένδικου ειδικού φόρου επί των ακινήτων (15% επί της αντικειμενικής αξίας των ακινήτων) δεν υπερβαίνει τα όρια της κατά το Σύνταγμα ευχέρειας του νομοθέτη να διαμορφώνει το εκάστοτε φορολογικό σύστημα αλλά και το δικαίωμά του να καθορίζει τον τρόπο φορολόγησης των διαφόρων κατηγοριών φορολογουμένων και φορολογικών στοιχείων.
Με τον Ν. 3842/2010 ψηφίστηκε η αύξηση του φορολογικού συντελεστή από 3% σε 15% αναδρομικά από την 01/01/2010 υπολογιζόμενο επί της αντικειμενικής αξίας των ακινήτων. Το ΣτΕ αναγνώρισε ότι είναι ένας ιδιαίτερα υψηλός φόρος, ωστόσο ο νόμος προβλέπει απαλλαγή από την καταβολή του εν λόγω φόρου, με την παροχή πληροφοριών για τους πραγματικούς για τους πραγματικούς κυρίους των ακινήτων και τη λήψη ΑΦΜ.
Η απόφαση του ΣτΕ υποστηρίζει ότι δεν γεννάται ζήτημα αντίθεσης προς την αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης από την αναδρομική αύξηση του φορολογικού συντελεστή, καθώς εμπίπτει μέσα στα όρια της επιτρεπόμενης κατά το Σύνταγμα αναδρομής. Επίσης, δεν τίθεται ούτε ζήτημα υπέρμετρης επιβάρυνσης της ιδιοκτησίας ή επέμβασης στην περιουσία των βαρυνομένων δυσανάλογη σε σχέση με τον επιδιωχθέντα από τον νομοθέτη σκοπό. Δεν τίθεται επίσης ζήτημα υπέρμετρου περιορισμού της επιχειρηματικής ελευθερίας των υπόχρεων, ο οποίος να θίγει τον πυρήνα του δικαιώματος για την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας και δεν παραβιάζονται οι συνταγματικές διατάξεις και αρχές ή οι προστατευτικές της περιουσίας διατάξεις της ΕΣΔΑ.
Οι υπόχρεοι στην καταβολή του ειδικού φόρου μπορούν σε κάθε περίπτωση να επιλέγουν είτε να απαλλαγούν από τον φόρο, υπαγόμενοι σε μία από τις προβλεπόμενες στον νόμο εξαιρέσεις είτε να πληρώνουν τον φόρο, συνεχίζοντας να απολαμβάνουν τα πλεονεκτήματα που παρέχει η ανωνυμία των πραγματικών ιδιοκτητών των ακινήτων.
Περαιτέρω διευκρινίζεται ότι προκειμένου οι Ανώνυμες Εταιρίες με καταστατική έδρα την Ελλάδα ή χώρα της ΕΕ στην περίπτωση που οι συμμετέχουσες εταιρίες έχουν έδρα εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης να λάβουν απαλλαγή από την καταβολή του Ειδικού Φόρου θα πρέπει σωρευτικά να συντρέχουν οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
– Οι ονομαστικές μετοχές μέχρι φυσικού προσώπου ή να δηλώνονται τα φυσικά πρόσωπα που κατέχουν τις (ανώνυμες) μετοχές (με τις εξαιρέσεις που προβλέπονται στο τρίτο και τέταρτο από το τέλος εδάφιο της παρ. 3) και τα φυσικά αυτά πρόσωπα να έχουν αριθμό φορολογικού μητρώου στην Ελλάδα
– Να υπάρχει σύμβαση διοικητικής συνδρομής για την καταπολέμηση της απάτης και της φοροδιαφυγής με τη χώρα στην οποία εδρεύουν οι συμμετέχουσες εταιρείες (παρένθετες).
Η πρόσθετη αυτή απαίτηση συνιστά ουσιώδες κριτήριο απαλλαγής και συμβάλλει στη σύγχρονη φορολογική διαφάνεια. Περαιτέρω, σύμφωνα με παλαιότερες αποφάσεις του ΣτΕ, δεν αντίκειται στην αρχή της αναλογικότητας ούτε δε και στην κατά το ενωσιακό δίκαιο ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων.
Σκοπός του δημοσίου συμφέροντος είναι η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής. Ως εκ τούτου η ανταλλαγή πληροφοριών προς εξακρίβωση/ διασταύρωση και έλεγχο της ταυτότητας των φυσικών προσώπων που συμμετέχουν στις υποκείμενες στον φόρο εταιρείες, θεωρείται αναγκαία προκειμένου να επιτευχθεί ο παραπάνω σκοπός, αφού πληροφορίες σχετικά με το πραγματικό ιδιοκτησιακό καθεστώς αυτών δεν είναι δυνατόν να συλλεγούν, παρά μόνον μέσω διαδικασιών αμοιβαίας συνδρομής των αρμοδίων φορολογικών αρχών των εμπλεκομένων κρατών.
* Η Μάρθα Παπασωτηρίου είναι Partner/Head of Tax, Lawyer, στην Andersen Tax Greece
