Ο δικηγόρος του Ωνάση+Καραμανλή και οι τράπεζες
Ο δικηγόρος του Ωνάση και του Καραμανλή
Ολα τα χρηματοοικονομικά προϊόντα που εμφανίζονται ως νέα, προϋπήρξαν στο παρελθόν και είναι «εφευρέσεις» που έγιναν προκειμένου να αντιμετωπισθεί κάποιο περίπλοκο νομικό πλαίσιο. Για παράδειγμα, τα περίφημα repos, στα οποία όλοι σήμερα τοποθετούν τα χρήματά τους, εφευρέθηκαν πριν από πολλούς αιώνες, επειδή το Κανονικό δίκαιο απαγόρευε τον δανεισμό με τόκο. Ετσι, αντί για επιτόκιο, οι βενετοί έμποροι και θαλασσοπόροι σκέφθηκαν τη συμφωνία πώλησης και επαναγοράς σε ακριβότερη αλλά προσυμφωνημένη τιμή.
Αυτό που δεν γνωρίζαμε είναι ότι ο Αριστοτέλης Ωνάσης «εφηύρε» πριν από τριάντα πέντε χρόνια δύο από τα πλέον περίπλοκα αλλά και ευρέως χρησιμοποιούμενα σήμερα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Το Financial Leasing, δηλαδή τη «χρηματοδοτική μίσθωση», και το subordinated loan, στα ελληνικά «υποτελές δάνειο». Σήμερα όλοι γνωρίζουν το λίζινγκ και ακόμη και οι ιδιώτες το χρησιμοποιούν για αγορά αυτοκινήτων ή οι μικρές επιχειρήσεις για αγορά φωτοτυπικών μηχανημάτων, κομπιούτερ κτλ. Οσον αφορά δε τα υποτελή δάνεια, πάρα πολλές επιχειρήσεις, ακόμη και τράπεζες, καταφεύγουν σε αυτή τη λύση για να ενισχύσουν τα κεφάλαιά τους.
Στο βιβλίο του «Ο δικηγόρος», που κυκλοφορεί εντός των ημερών από τις εκδόσεις Εστία, ο συνεργάτης του «Βήματος» Παπινιανός εξιστορεί με χιούμορ και ρέοντα λόγο τα «μαθήματα» που πήρε στο «Ωνάσειο Πανεπιστήμιο», όπως χαρακτηριστικά περιγράφει τη συνεργασία του με τον «Πρύτανη» Αριστοτέλη Ωνάση. Ο Παπινιανός υπήρξε και δικηγόρος του Κωνσταντίνου Καραμανλή και, όπως αναφέρει, «την εκπαίδευσή του ολοκλήρωσε στην Ακαδημία Καραμανλή».
Το βιβλίο «Ο δικηγόρος», εκτός του ότι αποτελεί μια αληθινή μαρτυρία παρουσιασμένη με μυθιστορηματική γραφή και πλοκή, αποκαλύπτει την ιδιοφυΐα που κρυβόταν πίσω από την επιχειρηματική επιτυχία του Ωνάση. Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα του βιβλίου:
«… Κάποιους μήνες μετά, περπατούσαν ο Ωνάσης και ο δικηγόρος στην 5η Λεωφόρο στη Νέα Υόρκη, και ο Ωνάσης λέει: «Ξέρεις, ρε δικηγόρε, πρέπει να αγοράσουμε καινούργια αεροπλάνα στην Ολυμπιακή. Λοιπόν, εγώ θέλω τα αεροπλάνα να είναι δικά μας, να τα πετάει η Ολυμπιακή, να τα ξοφλήσει η Ολυμπιακή και στο τέλος της δεκαετίας να τα πάρουμε εμείς. Ο Κώστας (ο Κονιαλίδης) έχει κανονίσει το 70% του κόστους να το δώσει η FNCB (έτσι λέγανε τότε τη City, First National City Bank), το άλλο 15% η Boeing και το τελευταίο 15% εμείς. Πρώτα εξοφλείται η τράπεζα, μετά η Boeing και τελευταίοι εμείς, που μαζί με την τελευταία δόση παίρνουμε και τα αεροπλάνα. Γίνεται;»»… Και η λύση ευρέθη ύστερα από ξενύχτια σκέψης και μελέτης:
«Αμάν, να τη η λύση: Το άρθρο 5, παρ. 4 του ν.δ. 2687/53 έλεγε ότι κεφάλαια εκ του εξωτερικού θεωρούνται και τα μίσθια μηχανήματα. Μηχάνημα δεν είναι το αεροπλάνο; Τι κι αν πετάει στον αέρα και δεν είναι «εμπεπηγμένο στο έδαφος», όπως λέει για τα μηχανήματα ο ελληνικός νόμος. Συγκεντρώθηκε κι άρχισε να αποτυπώνει τις σκέψεις του στο χαρτί (ο δικηγόρος). H τράπεζα ιδρύει μια εταιρεία με έδρα τον Παναμά, η οποία και δανείζεται από τους τρεις το κόστος των αεροπλάνων. Αυτή αγοράζει τα αεροπλάνα και τα νοικιάζει στην Ολυμπιακή, η οποία και πληρώνει σαν νοίκι, και για 120 μήνες, ποσό ίσο με το κεφάλαιο και τους τόκους του δανείου – της αξίας των αεροπλάνων. H τράπεζα, σαν δανείστρια, γράφει και μια προτιμώμενη υποθήκη πάνω στα αεροπλάνα, που σημαίνει: Δεν πληρώθηκε μια δόση; Σου παίρνει τα αεροπλάνα χωρίς δικαστήρια. Οταν όλοι εξοφληθούν – πρώτα εξοφλείται η τράπεζα, μετά η Boeing και τελευταία η εταιρεία του Ωνάση -, η τράπεζα μεταβιβάζει σε εταιρεία του Ωνάση για ένα δολάριο τις μετοχές της παναμέζικης εταιρείας που έχει την κυριότητα των αεροπλάνων».
Και ένα ακόμη απόσπασμα που αφορά τα υποτελή δάνεια:
«Το κεφάλαιο της Ολυμπιακής ήτανε, και μέχρι τέλους παρέμεινε, 1.500.000 δολάρια. Με τόσο μικρό κεφάλαιο όμως, πώς να δανειστεί η Ολυμπιακή; Οι τραπεζίτες λέγανε πως μπορεί να σε δανείσουν δυόμισι φορές τα κεφάλαιά σου, έλα όμως που τα αεροπλάνα που αγόραζαν το 1965 κάνανε 30.000.000 δολάρια και τα θέλανε όλα δανεικά. Ομως ο Ωνάσης και ο «υφηγητής» του Κώστας Κονιαλίδης χτύπησαν πάλι. Είπανε: Θα δώσουμε ένα δάνειο στην Ολυμπιακή 14.000.000 δολάρια, και οι δανειστές (μια εταιρεία του Ωνάση ήτανε) θα δεχόντουσαν να εξοφληθούν εφόσον και όταν θα είχε εξοφληθεί η τράπεζα. Ετσι λοιπόν αυτά τα 14.000.000 δολάρια ήτανε «σαν κεφάλαιο» και έπρεπε να προστεθούν στα 1.500.000 δολάρια της Ολυμπιακής και συνεπώς η Ολυμπιακή θα είχε 15.500.000 δολάρια και μπορούσε να δανειστεί τα 30.000.000 δολάρια που κόστιζαν τα αεροπλάνα για τη γραμμή της Νέας Υόρκης. H τράπεζα το δέχτηκε λέγοντας μάλιστα πως αυτό είναι «υποτελές δάνειο» (subordinated loan το είπανε στα αγγλικά). Ποιος μπορούσε να φανταστεί ότι 30 χρόνια μετά, ακόμη και τράπεζες θα κάνανε τέτοια subordinated loans για να ισχυροποιήσουν τη θέση τους σε κεφάλαια. Αυτό εννοούσε ο Ωνάσης όταν έλεγε στον δικηγόρο πως θα τον κάνει «φινανσιέρη»».
