Ενώ ο Draghi προειδοποιεί για την κατάρρευση της ΕΕ, οι Ευρωπαίοι τον αδειάζουν…
«Θα γίνουμε μια κοινωνία που ουσιαστικά συρρικνώνεται», δήλωσε ο πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Mario Draghi, στις Βρυξέλλες, καθώς παρουσίαζε τις ιδέες του για την επανεκκίνηση της οικονομίας και την αναχαίτιση του κύματος της αμερικανικής και κινεζικής κυριαρχίας.
Ήταν τα 77α γενέθλιά του την περασμένη εβδομάδα και ίσως αυτοί οι εορτασμοί έπαιξαν ρόλο στη ζοφερή αναλογία: «Μοιραζόμαστε αυτήν την τούρτα που γίνεται όλο και μικρότερη – με μικρότερο αριθμό ανθρώπων», ανέφερε.
Η διάγνωση που κατέθεσε καθώς η Ευρώπη διολισθαίνει στην οικονομική έρημο είναι ευρέως αποδεκτή από τους ειδικούς. Αλλά η λύση, είναι δύσκολη…, αναφέρει το Politico.
Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μεγάλο πρόβλημα παραγωγικότητας. Οι εργαζόμενοί της παράγουν λιγότερα ανά ώρα από εκείνους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πολλά από αυτά έχουν να κάνουν με την τεχνολογία. Τα τελευταία 20 χρόνια η Αμερική κυριάρχησε στη μετάβαση στην ψηφιακή τεχνολογία, ενώ η Ευρώπη απουσίαζε σε μεγάλο βαθμό.
Υπάρχουν πιθανώς τόσοι πολλοί λόγοι για τα δεινά της Ευρώπης, κατά τον Draghi. Η ΕΕ παρεμποδίζεται από κακοσχεδιασμένες χρηματοπιστωτικές αγορές, η ενέργεια είναι πολύ ακριβή, οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές είναι τυχαίες και διάσπαρτες σε πολλές διαφορετικές χώρες.
Η ολοένα και πιο πολωμένη πολιτική κάνει τη συμφωνία για οτιδήποτε τόσο απογοητευτικό και τόσο οδυνηρό. Εν ολίγοις, η Ευρώπη είναι μικρότερη από το άθροισμα των μερών της. Και ένα στιγμιότυπο των δεινών τελευταίων δύο δεκαετιών, που δόθηκε από τον Draghi τη Δευτέρα, παρουσιάζει μόνο ένα δείγμα του πως πραγματικά είναι.
«Οι κορυφαίες εταιρείες στην έρευνα και τις επενδυτικές δαπάνες είναι οι ίδιες που είχαμε πριν από 20 χρόνια», είπε. “Στις Ηνωμένες Πολιτείες τώρα είναι όλα ψηφιακά.” Η Κίνα δεν προλαβαίνει απλώς. Σε τομείς όπως η βιομηχανία ηλεκτρικών οχημάτων, κάνει ξεπερνά την Ευρώπη.
Το όραμα του Draghi για το πώς να ανταποκριθεί, που επικεντρώνεται στην καθαρή ενέργεια, την υψηλή τεχνολογία και την ανθεκτικότητα, είναι φιλόδοξο.
Οι προτάσεις καλύπτουν τη μεταρρύθμιση της ενεργειακής αγοράς, τους χαλαρότερους κανόνες συγχωνεύσεων και – έναν για τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών – ακόμη και αλλαγές στη νομοθετική διαδικασία διαβούλευσης της ΕΕ (γνωστή στη φρασεολογία ως «επιτροπολογία»).
Επιπλέον, έβαλε μια σοβαρή οικονομική δύναμη πίσω από το έργο: επιπλέον 800 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως σε ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις, που θα ήταν ένα άνευ προηγουμένου άλμα στις δαπάνες για μια ήπειρο που εξακολουθεί να είναι αβέβαιη για το αν πρέπει να προσπαθήσει να διοχετεύσει μετρητά ή να ισορροπήσει τα δημοσιονομικά της βιβλία.
Εάν ένα ραβδί μπορούσε να κουνηθεί και όλες αυτές οι λύσεις εφαρμόστηκαν, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα έβαζε ενισχυτές πυραύλων στην ευρωπαϊκή οικονομία.
Αλλά τα 77 του χρόνια πρέπει να δίδαξαν στον Draghi, όπως όλοι οι σημερινοί Ευρωπαίοι πολιτικοί και όλοι όσοι προηγήθηκαν, ότι δεν υπάρχει τέτοιο ραβδί.
Η νομοθετική διαδικασία της ΕΕ είναι επίπονη, αργή και συγκρατείται από μια διαφωνούσα μειοψηφία σε κάθε βήμα.
«Η Γερμανία δεν θα συμφωνήσει»
Πουθενά το πρόβλημα δεν είναι πιο οξύ από όταν πρόκειται για χρήματα. Ο Draghi θέλει περισσότερο κοινό δανεισμό. Έχοντας θεωρηθεί πάντα ως ένα μεγάλο ταμπού, η ΕΕ το εισήγαγε με περιορισμένο τρόπο κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid για να βοηθήσει να πληρώσει για την οικονομική ανάκαμψη.
Αλλά μια επανάληψη φαίνεται να μπλοκάρεται από μια ομάδα χωρών όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, οι οποίες έχουν χαμηλά επίπεδα χρέους και δεν θέλουν να ενισχύσουν τους πιο υπερχρεωμένους γείτονές τους. Το πρόβλημα δεν είναι θεωρητικό.
Δεν είχαν περάσει λιγότερο από τρεις ώρες αφότου ο Draghi ολοκλήρωσε την παρουσίασή του πριν ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Christian Lindner είπε ότι «η Γερμανία δεν θα συμφωνήσει» στον κοινό δανεισμό.
Και αυτό δείχνει γιατί υπάρχουν όρια σε πολλές από τις φιλοδοξίες του Draghi. Περισσότεροι «ίδιοι πόροι», μιλούν οι Βρυξέλλες για φόρους σε επίπεδο ΕΕ, απαιτούν από κάθε χώρα να συμφωνήσει με αυτούς προτού εισαχθούν.
Και αυτό φαίνεται σχεδόν αδύνατο σε αυτό το πολιτικό τοπίο. Άλλες πηγές μετρητών, όπως η αξιοποίηση κονδυλίων της ΕΕ που προορίζονται για να βοηθήσουν τις λιγότερο ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες να καλύψουν τη διαφορά, αντιμετωπίζουν παρόμοια πολιτικά προβλήματα.
Βασανισμένοι και διαιρεμένοι
Υπάρχουν πολλά καλά να ειπωθούν τόσο για τον Draghi όσο και για την έκθεση. Για όσους έχουν συνηθίσει την λοξή, προσεκτικά αντισταθμισμένη γλώσσα που χαρακτηρίζει τους γραφειοκράτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Draghi ήταν άμεσος, ακόμη και ωμός.
Η διάγνωση είναι ένα πρώτο βήμα, αλλά δεν αποτελεί εγγύηση για την εύρεση θεραπείας. Ο Βρετανός ιστορικός Perry Anderson περιέγραψε πώς οι γραφειοκράτες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία προσπάθησαν μάταια να μεταρρυθμίσουν το ετοιμοθάνατο κράτος τους. Παρά τις αμέτρητες επανεφευρέσεις, «απλά βασανιζόταν και έσπασε όλο και περισσότερο», έγραψε.
Πώς μπορούν οι ηγέτες της Ευρώπης να αποτρέψουν αυτό να τους συμβεί; Η παρακμή της ηπείρου δεν είναι προκαθορισμένη. Έχει επανέλθει στο παρελθόν. Κανείς δεν μπορούσε να περίμενε το οικονομικό θαύμα που ακολούθησε τους δύο παγκόσμιους πολέμους και το οποίο είδε το μέγεθος του κατά κεφαλήν ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) της Δυτικής Ευρώπης να πλησιάζει το μέγεθος των ΗΠΑ.
Και οι απότομοι κραδασμοί των τελευταίων δύο δεκαετιών, όπως η οικονομική κρίση και ο Covid, ώθησαν τελικά τις κυβερνήσεις να παραμερίσουν τα τοπικά τους συμφέροντα και να ξεκινήσουν τη μεταρρύθμιση. Αλλά είναι ένα πράγμα να επιβιώνεις από μια κρίση.
Ένας αργός θάνατος είναι διαφορετικός. Η βραδύτερη ανάπτυξη κατά 1 ποσοστιαία μονάδα είναι σχεδόν ανεπαίσθητη σε διάστημα ενός έτους, αλλά μετά από μια δεκαετία ή δύο γίνεται αγεφύρωτο χάσμα. Εν τω μεταξύ, η πίτα γίνεται όλο και μικρότερο.