Αριάδνη Νούκα: Funds, η κουλτούρα της προτεραιοποίησης των πλειστηριασμών
Οι δανειολήπτες έχοντας απέναντί τους πλέον κερδοσκοπικές ιδιωτικές επιχειρήσεις με έδρα εκτός Ελλάδος και όχι τις εγχώριες τράπεζες βρίσκονται αντιμέτωποι με τον ασφυκτικό κίνδυνο του πλειστηριασμού της περιουσίας τους που δείχνει να είναι η βασική προτεραιότητα της επιχειρηματικής στόχευσης των funds.
Γράφει η Αριάδνη Νούκα, δικηγόρος
Το σοβαρότατο κοινωνικό πρόβλημα των «κόκκινων δανείων» που δημιουργήθηκε κατά την περίοδο των μνημονίων και βαρύνει νοικοκυριά και επιχειρήσεις είναι μέχρι σήμερα υπαρκτό και παραμένει δυσεπίλυτο. Η μεταβίβαση 86,96 δις (στοιχεία Ιουνίου 2022)από τις τράπεζες σε funds μπορεί να έλυσε τον χρόνιο γόρδιο δεσμό για τις τράπεζες, ωστόσο το ίδιο δεν συνέβη με τους δανειολήπτες. Η διαχρονική προσπάθεια του νομοθέτη να θεσπίσει ένα πλαίσιο εξώδικης διευθέτησης των οφειλών για την αποφυγή της εκποίησης της ιδιωτικής περιουσίας δεν έφερε απτά αποτελέσματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Οι δανειολήπτες έχοντας απέναντί τους πλέον κερδοσκοπικές ιδιωτικές επιχειρήσεις με έδρα εκτός Ελλάδος και όχι τις εγχώριες τράπεζες βρίσκονται αντιμέτωποι με τον ασφυκτικό κίνδυνο του πλειστηριασμού της περιουσίας τους που δείχνει να είναι η βασική προτεραιότητα της επιχειρηματικής στόχευσης των funds.
Τούτο, διαφαίνεται από τις πρακτικές και συμπεριφορές των servicers, που διαχειρίζονται μεταβιβασθέντα δάνεια συνολικής αξίας 67,8 δισ, όπως προκύπτει από την πρόσφατη έκθεση χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της ΤτΕ.
Συγκεκριμένα, οι servicers στο πλαίσιο εκτέλεσης των επιχειρηματικών επιλογών των εντολέων τους(funds) και με στόχο την επίτευξη ταχύτατου κέρδους αναπτύσσουν μία ολοένα εντεινόμενη κουλτούρα προτεραιοποίησης διενέργειας πλειστηριασμών καθιστώντας το θεσπισμένο από την Πολιτεία εργαλείο προστασίας των δανειοληπτών, ήτοι τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών, αναποτελεσματικό.
Τούτο σχολιάστηκε και κατά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών τον περασμένο Ιούλιο από την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους όπου επισημάνθηκε ότι:
«Παρά τις προσπάθειες, τα ποσοστά έγκρισης των χρηματοδοτικών φορέων παραμένουν χαμηλά. Από τις 2.745 αιτήσεις που έχουν αξιολογήσει έως σήμερα, έχουν εγκρίνει τις 1.274. Δηλαδή, από τα 914 εκατ. ευρώ οφειλών στις οποίες κλήθηκαν οι πιστωτές να εγκρίνουν ρύθμιση, μόνο τα 304 εκατ. ευρώ πέρασαν με θετική ψήφο. Αυτό δίνει ένα ποσοστό εγερσιμότητάς της τάξεως του 46% – με μεγάλη απόκλιση από πιστωτή σε πιστωτή– που μας βάζει σε σκέψεις, με δεδομένο ότι ο αλγόριθμος – και επομένως οι λύσεις και ρυθμίσεις που αυτόματα βγάζει – ήταν αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς του Υπουργείου και των πιστωτών και επομένως θα περίμενε κανείς όλες οι ρυθμίσεις του αλγορίθμου να εγκρίνονται».
Απροθυμία, ωστόσο, δεν υφίσταται μόνο στις ρυθμίσεις μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, αλλά και στην προσπάθεια εκ μέρους των δανειοληπτών για σύναψη απευθείας συμφωνιών με τους δανειολήπτες. Είναι πάμπολλα τα παραδείγματα που μπορούν να παρατεθούν με τις παράλογες απαιτήσεις κατά το στάδιο των διαπραγματεύσεων, είτε με την απαίτηση εξωφρενικών προκαταβολών που αγγίζουν έως και το 30% του οφειλόμενου ποσού, προκειμένου να συζητήσουν μία ρύθμιση, είτε με την υποβολή προτάσεων ρυθμίσεων με εξοντωτικούς όρους χωρίς ίχνος αναλογικότητας με την οικονομική κατάσταση των οφειλετών.
Ακόμη και στο στάδιο των πλειστηριασμών, ύστατες ειλικρινείς προσπάθειες για αναστολή τους μέσω ρυθμίσεων προσκρούουν σ’ έναν αδικαιολόγητο αρνητισμό.
Παρατίθενται ενδεικτικά τέσσερα αντιπροσωπευτικά παραδείγματα του τελευταίου δεκαπενθημέρου για του λόγου το αληθές.
1. Οικογενειακή στέγη, ζευγαριού με δύο παιδιά 12 και 13 ετών, αξίας 120.000€ είχε προσδιορισμένο πλειστηριασμό την 27-10-2022.Εκ μέρους του fund απαιτήθηκε το ποσό των 25.000€ για να σταματήσει o πλειστηριασμός χωρίς δέσμευση μάλιστα προς περαιτέρω ρύθμιση. Η οικογένεια μπορούσε με βοήθεια συγγενικών προσώπων να εξεύρει και να καταβάλει 10.000€, ευελπιστώντας στην συνέχεια σε ρύθμιση βάσει των οικονομικών δυνατοτήτων της. Η πρόταση απορρίφθηκε, ο πλειστηριασμός πραγματοποιήθηκε και η οικογένεια έχασε το σπίτι της
2.Οικογενειακή στέγη ζευγαριού 75 και 73 ετών αξίας 67.000€ είχε προσδιορισμένο πλειστηριασμό την 09-11-2022. Το fundαπαίτησε 70.000€ μετρητά για μια οφειλή 114.000€ για να σταματήσει τον πλειστηριασμό. Το ζευγάρι ζητούσε ρύθμιση προτείνοντας μάλιστα να μεταβιβάσει στο fund έτερο ακίνητο αξίας 130.000€.Εν τέλει ο πλειστηριασμός σταμάτησε με προσωρινή διαταγή, δύο ημέρες πριν την διενέργεια του
3.Οικογενειακή στέγη μονογονεϊκής οικογένειας με μητέρα καρκινοπαθή ένα ανήλικο τέκνο και ένα προστατευόμενο, αξίας 79.000€έχει προσδιορισμένο πλειστηριασμό εντός διημέρου, την 16-11-2022. Η εγγυήτρια μητέρα ζητούσε ρύθμιση. Το fund απαίτησε προκαταβολή 30.000€ μετρητά για οφειλή 76.000€ χωρίς δέσμευση μάλιστα προς περαιτέρω ρύθμιση για να σταματήσει τον πλειστηριασμό.
4. Οικογενειακή στέγη ζευγαριού 84 και 82 ετών – εγγυητών- κατασχέθηκε και εκπλειστηριάζεται την 01-03-2023 για οφειλή μόλις 25.878€. Σημειωτέον, από το αρχικό δάνειο των 96.290€ είχαν μείνει οφειλόμενες 7 δόσεις των 1.000€ που δεν μπόρεσαν να αποπληρωθούν και το ποσό με τους τόκους τριπλασιάστηκε. Για να σταματήσει ο πλειστηριασμός ζητούν να εξοφληθεί πλήρως το ποσό χωρίς καμία απολύτως διάθεση συζήτησης για ρύθμιση του ποσού και αποπληρωμή του σε δόσεις.
Υπό τα ως άνω δεδομένα είναι καταφανές, ότι κεντρική στόχευση δεν αποτελεί η ρύθμιση και η αποπληρωμή των οφειλών, αλλά η επίτευξη ταχύτατων κερδών μέσω πλειστηριασμών, κέρδη θηριώδη, αν αναλογιστεί κανείς το ευτελές αντίτιμο που κατέβαλαν τα funds για την απόκτηση των δανείων, αλλά και το γεγονός, ότι οι εντολοδόχοι τους, servicersπου ασχολούνται αποκλειστικά με την διαχείριση των δανείων αποκόμισαν κέρδη 65 εκατ. ευρώ το α ́ εξάμηνο του 2022, όπως προκύπτει από την πρόσφατη έκθεση χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της ΤτΕ.
Ήδη στην πλατφόρμα ηλεκτρονικών πλειστηριασμών (e-auction) ο αριθμός των επισπευδόμενων πλειστηριασμών από σήμερα 14-11-2022 μέχρι την 31-12-2022ανέρχεται σε 6.137, ενώ ο συνολικός αριθμός τους για το έτος 2022, ανέρχεται σε 49.656.
Ένα είδος φραγμού στην διενέργεια των πλειστηριασμών εκ μέρους των servicers έβαλε πρόσφατα η Δικαιοσύνη λόγω των μη νόμιμων ενεργειών τους αρχής γενομένης τον Απρίλιο του 2022 με την έκδοση της πρώτης εφετειακής απόφασης που έκρινε, ότι σε περίπτωση μεταβίβασης των δανείων με τον ν. 3156/2003 δεν νομιμοποιούνται για την διενέργεια πράξεων αναγκαστικής εκτέλεσης, διότι δεν είναι οι δικαιούχοι των απαιτήσεων των δανείων, όπως παγίως έκρινε η νομολογία του Ανωτάτου Ακυρωτικού, αλλά και των Δικαστηρίων Ουσίας. Ήδη οι αποφάσεις των Εφετείων απαριθμούν τις 10.
Σημειωτέον ότι, η δημοφιλής απόφαση του Αρείου Πάγου 822/2022 και η όμοια της 823/2022 δεν πραγματεύτηκε την νομιμοποίηση των servicers για την διενέργεια αναγκαστικής εκτέλεσης, αλλά την νομιμοποίηση τους για δικαστικές ενέργειες, κρίνοντας, ότι τούτες δεν νομιμοποιούνται στην διενέργεια τους. Η επίκληση δε, ότι υφίστανται και αντίθετες αποφάσεις του Αρείου Πάγου, είναι ανακριβής και τούτο διότι στις εν λόγω αποφάσεις ο Άρειος Πάγος δεν εκλήθη να απαντήσει σε συγκεκριμένο λόγο αναίρεσης, ούτε αποφάνθηκε με contra αιτιολογία για το ίδιο νομικό ζήτημα.
Σε κάθε περίπτωση μετά την έκδοση των αποφάσεων αυτών διαφαίνεται μία ραγδαία αύξηση, τουλάχιστον, όσον αφορά τις ρυθμίσεις μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού. Σύμφωνα με τα στοιχεία της πρόσφατης έκθεσης προόδου της Ειδικής Γραμματείας Ιδιωτικού Χρέους η εγκρισιμότητα των ρυθμίσεων από τον Μάϊο έως τον Οκτώβριο 2022, εξελίχθηκε ως εξής: εγκρισιμότητα Μαΐου 8%, Ιουνίου 25%, Ιουλίου 24%, Αυγούστου 78%, Σεπτεμβρίου 64% και Οκτωβρίου 54%.
Θα ήταν, ως εκ τούτων, πολύ ελπιδοφόρο ο δικαστικός αυτός φραγμός να εξελιχθεί εν τέλει σε μοχλό επίτευξης ρύθμισης των οφειλών των δανειοληπτών, είτε μέσω εξωδικαστικού μηχανισμού, είτε μέσω έντιμων διμερών απευθείας συμφωνιών και να εγκαταλειφθεί ολοσχερώς η κουλτούρα της προτεραιοποίησης των πλειστηριασμών.
